Arkadia – ogród sentymentalny w Polsce
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Arkadia – ogród sentymentalny w Polsce Hanna Widacka
44_ogród angielski w polsce.jpg

W ciągu XVIII stulecia dotychczasowa barokowa forma ogrodów przeobraziła się w krajobrazową. W miejsce sztucznych regularnych podziałów geometrycznych przestrzeni powstały układy, oparte na pięknie natury. Tak więc zamiast strzyżonych ścian szpalerów, geometrycznie uformowanych drzew, zamiast boskietów i gabinetów ogrodowych wprowadzono bądź pojedyncze, swobodnie rozrośnięte drzewo lub grupy takich drzew, klomby i gaje. Rozległe partery haftowe zastąpiono trawnikami i łąkami, przy czym nierówności terenu teraz eksponowano, a nawet sztucznie tworzono, aby udawały naturalne. Drogi biegły obecnie po liniach krzywych, łącząc części ogrodu ze sobą i odkrywając malownicze widoki. Plan ogrodu stał się nieregularny, swobodny i asymetryczny.

Ten typ ogrodu krajobrazowego, ułatwiający bezpośredni kontakt z przyrodą, najwcześniej (w początku XVIII w.) wykształcił się w Anglii, propagowany przez Williama Kenta, autora nowych rozwiązań. W całej Europie przyjmował się stopniowo. W Polsce, obok Mokotowa Elżbiety Lubomirskiej i Powązek Izabeli Czartoryskiej, największą sławę zyskała Arkadia koło Łowicza, założona przez Helenę z Przeździeckich Radziwiłłową (prace rozpoczęto w 1778 r.).

W tworzeniu tego nowego, w całości krajobrazowego, założenia, uczestniczyli m. in.: Szymon Bogumił Zug, Jan Piotr Norblin i Aleksander Orłowski, Józef Sierakowski, Henryk Ittar i Wojciech Jaszczołd (ogrodnik – dekorator). Osnową kompozycji ogrodu był bogaty program literacki. Rozmaite budowle (świątynie, sztuczne ruiny, arkady, akwedukt, amfiteatr, cyrk, chaty), ale i elementy rzeźbiarskie (połamane rzeźby, kolumny, ołtarze, urny, sarkofagi itp.) tworzyły scenerie zestawiane kontrastowo, tak, aby wywoływać u widza najsilniejsze uczucia i wzruszenia estetyczne. Wielka rolę w krajobrazie Arkadii odgrywała woda: wokół spiętrzonego w 1781 r. wielkiego stawu rozmieszczono ważniejsze budowle ogrodowe (Świątynia Diany, Amfiteatr, Akwedukt z kaskadą, młyn) oraz wytyczono główne osie widokowe. Także w latach 80. powstał Łuk Kamienny, stanowiący oprawę widokową dla Świątyni Diany, oglądanej od wschodu. Obie te nastrojowe budowle uwiecznił w rysunku Zygmunt Vogel, a powtórzył w akwaforcie Jan Zachariasz Frey (1769 – 1829).

Rycina, wchodząca w skład publikacji pt. Zbiór widoków sławniejszych pamiątek narodowych (Warszawa 1806 i 1807), zawiera też ciekawy sztafaż figuralny na pierwszym planie. Tworzy go grupa osób, wśród których znajduje się Helena Radziwiłłowa, naradzająca się w czterema artystami, prezentującymi jej swoje projekty. Księżna jest również adresatką dedykacji, wysztychowanej przez Freya pod kompozycją, na dolnym marginesie odbitki.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem