Dzieciom potrawa bardzo użyteczna, czyli dawne zalecenia czym karmić dzieci.
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Dzieciom potrawa bardzo użyteczna, czyli dawne zalecenia czym karmić dzieci. Maria Dembińska źródło: Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 1980/4
57_siemiginowski, maria kazimiera z dziećmi.jpg

Wskazówki i rady dotyczące żywienia dzieci zaczęły się u nas rozpowszechniać od drugiej połowy XVI w. Popularne stawały się zwłaszcza wśród mieszczan i szlachty, nie docierały zaś na chłopską wieś. Zawarte były m. in. w wydawanych w XVI i XVII w. herbariach (zielnikach o charakterze lekarskim), traktatach o wychowaniu, w osiemnastowiecznych traktatach obyczajowych i przepisach, a u schyłku XVIII i w XIX w. w pamiętnikach oraz pracach na temat zwyczajów i obyczajów polskich. Źródła te dostarczają informacji na temat rodzaju, niekiedy ilości produktów i przyrządzanych z nich pokarmów zalecanych dzieciom w różnym wieku. Są to zarówno instrukcje niezmienne, wynikające z wielowiekowego doświadczenia, z tradycji lub przesądów, jak i opinie zmieniające się, modyfikowane wraz z postępem i nowszą wiedzą. Dotyczą one dzieci w wieku do 2 lat (w okresie niemowlęctwa), w wieku do lat 7 (dzieci małych) i od 7 do 16 lat (dzieci starszych i młodzieży).

Niemowlęta aż do drugiej połowy XVIII w. zalecano przede wszystkim karmić piersią – mlekiem matki lub mamki, zwyczajowo do pierwszego roku życia. Zwracano przy tym uwagę, jakimi cechami powinna odznaczać się karmiąca, głównie mamka („mierna, nie gniewliwa”), jak powinna się odżywiać (np. wystrzegać się pokarmów powodujących u dzieci wzdęcia, nie pić alkoholu ani kawy). Teksty zawierają także wskazówki, kiedy należy przystawiać dziecko do piersi (m. in. w określonych godzinach, do których się je przyzwyczaja, gdy tego potrzebuje) i jakie powinno być kobiece mleko (o smaku słodkim, nie zaś słonym lub gorzkim). W przypadku, gdy dziecko nie było karmione z piersi zalecano podawanie mu innych pokarmów płynnych, „miękkich i łacno strawnych”, choćby mleka koziego lub krowiego rozcieńczonego wodą i osłodzonego, lub papki z chleba, gotowanego z masłem z dodatkiem soli.

Jedzenie dzieci między 2 a 7 rokiem życia było już bardziej urozmaicone, choć prawdo-podobnie dość monotonne. Niektóre zalecane dla nich polewki i kleiki były identyczne jak dla niemowląt. Na ich jadłospis składały się również polewki przygotowywane z chleba żytniego, pszennego oraz piwa, także kasze (tatarczana, jęczmienna i jagły) na mleku, rosół z kurcząt, niektóre owoce (jabłka i gruszki) i warzywa (kapusta). Za najlepszy napój uznawano wodę. Dzieci chłopskie karmione były tym, co jedli dorośli, tj. grochem, kapustą, kluskami.

Dzieci powyżej 7 lat spożywały pokarmy „większe i twardsze”, zawierające mięso, ryby, jarzyny, gęste kasze. Dbano zwłaszcza o zróżnicowanie, odpowiednie przygotowanie i jakość posiłków dla uczącej się młodzieży.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem