Dziewczyna z listem
karta katalogowa kolekcji
Malarstwo
Malarz nieokreślony, kopia według Jeana-Baptiste’a Greuze’a (1725–1805)
Polska
XIX wiek
Olej, płótno
27,4 x 17 cm
Wil.1999
Niewielki obraz jest kopią sporządzoną prawdopodobnie na początku XIX w. na podstawie zaginionego dzieła Jeana-Bapstiste’a Greuze’a ze zbiorów wilanowskich, znanego dziś z drzeworytu Bronisława Puca według rysunku Franciszka Tegazzo.
Dzieło Greuze’a należało do bardzo popularnych kompozycji o przesłaniu moralizatorskim z sentymentalną nutą i podtekstem erotycznym, z przedstawieniami młodych dziewcząt zasmuconych rozbitym dzbanem bądź płaczących nad martwym ptaszkiem, trzymających w objęciach owieczkę lub pieska. Obrazy nosiły znamienne tytuły Niewinność czy też Wierność. Dziewczynę z listem artysta powtórzył kilka razy, nieco zmieniając szczegóły. W wersji znajdującej się w Muzeum im. Puszkina w Moskwie – pochodzącej z kolekcji Jusupowa, który zakupił dzieło w 1764 r. za 5000 rubli srebrnych – modelka jest ciemnowłosa i ciemnooka. Inny wariant kompozycji posiada National Gallery w Waszyngtonie.
Pełne słodyczy blond dziewczę z obrazu wilanowskiego przypominało Szczęsnemu Potockiemu jego tragicznie zmarłą żonę Gertrudę Komorowską, jak zapisano w przytoczonej legendzie w albumie z 1877 r. (Skimborowicz, Gerson 1877, s. 72). Podobno magnat widział jeszcze niedokończony obraz podczas pobytu w Paryżu.
Jedyną pamiątką po dziele Greuze’a została pozyskana kopia, która – zgodnie z drzeworytem Puca – ukazuje zadumaną dziewczynę, siedzącą w fotelu i trzymającą na kolanach otwarty list. Dwuznaczny charakter nadaje temu przedstawieniu jej niedbały strój – biała koszula opadająca z ramion i odsłaniająca piersi oraz okrywający tylko ramiona szaroniebieski szal, który przytrzymuje skrzyżowanymi rękami.
Krystyna Gutowska-Dudek
Polecane
Apollo i dwie Muzy
W zbiorach wilanowskich do 1939 r. znajdowały się dwa alegoryczne obrazy mistrza Batoniego: Apollo i dwie Muzy oraz Alegoria architektury, …
Madonna z Dzieciątkiem
Rubens – wirtuoz pędzla kochający życie w jego cieple, drżeniu, blasku, zmianie – portretował ludzi i materię świata z wrażliwością człowieka pełnego temperamentu. Porywający efekt potęgowała umiejętność przekształcenia tradycyjnych tematów religijnych w obrazy niezwykle ekspresyjne.
Portret Stanisława Kostki Potockiego
Obok tego portretu nie można przejść obojętnie. Znakomity malarz niemiecki Anton Graff wykonał go w Karslsbadzie (Karlowe Wary), już wtedy popularnym uzdrowisku, w którym Stanisław Kostka Potocki był przejazdem podczas swojej podróży do Włoch.
