Hetmani koronni i litewscy: wprowadzenie
Filtry i sortowanie
Indeks tagów
Tematy:
wszystkie
Pałac w Wilanowie
Jan III Sobieski
Życie codzienne
Kuchnia i jedzenie
Moda i stroje
Obrzędy i ceremonie
Zdrowie i niezdrowie
Inspiracje antyczne
Sztuka i artyści
Osoby i biografie
Ustrój i prawo
Gospodarka i handel
Wojna i wojsko
Nauka i edukacja
Opowieści i legendy
Parki i ogrody
Źródła pochodzenia:
Silva Rerum
Ad Villam Novam
Studia Wilanowskie
Typ:
Artykuł
Księga
Sortowanie:
Trafność
Tytuł
Typ
Źródło
Data
Kolejność:
Rosnąco
Malejąco
Autor:
Data umieszczenia:
Od:
Do:
WCAG 2.0
po słowach
po tagach
po tagach i słowach
filtry i sortowanie
indeksy
Księga: Hetmani koronni i litewscy
Wyjdź
Zawartość księgi:
▪ Franciszek Ksawery Branicki (ok. 1730-1819) – awanturnik i zdrajca
▪ Jan Klemens Branicki (1689-1771) – hetman abnegat
▪ Stanisław z Chodcza Chodecki (zm. 1529)
▪ Grzegorz (Hrehory) Chodkiewicz (zm. 1573) – obrońca prawosławia
▪ Jan Karol Chodkiewicz (1560-1621) – pogromca Szwedów
▪ Stanisław Chomętowski – (1673-1728) - mistrz kompromisu
▪ Stefan Czarniecki (1604–1665) – hetman z hymnu
▪ Stanisław Ernest Denhoff (1673-1728) – partyzant saski
▪ Mikołaj Firlej (1460–1526), mistrz w zdobywaniu miast
▪ Wincenty Korwin Gosiewski (?- 1662) – zamordowany przez własnych żołnierzy
▪ Semen Holszański (zm. 1505) – szwagier hetmana Ostrogskiego
▪ Stanisław Jan Jabłonowski (1634-1702) – hetman lwowski
▪ Jerzy Jazłowiecki (1510-1575) - kandydat do tronu
▪ Marcin Kalinowski (1605-1652) – niefortunny zalotnik
▪ Marcin Kamieniecki (zm. 1530)
▪ Mikołaj Kamieniecki (1460-1515) – pierwszy wielki hetman
▪ Stanisław Kieżgajło (zm. 1527) – hetman który zmienił nazwisko
▪ Janusz Kiszka (ok. 1586-1654) – hetman z przypadku
▪ Stanisław Piotrowicz Kiszka (zm. 1513 lub 1514) – wytrawny dyplomata
▪ Jan Kola (zm. 1543) – pierwszy hetman polny
▪ Stanisław Koniecpolski (1592-1646) – pogromca największego wodza XVII wieku
▪ Szymon Kossakowski (1741-1794) – hetman niemoralny
▪ Stanisław Lanckoroński (zm. 1657) – obrońca Zbaraża
▪ Hieronim August Lubomirski (1648-1706) – kawaler maltański
▪ Jerzy Sebastian Lubomirski (1616-1667) – rokoszanin
▪ Michał Józef Massalski (1700-1768) – stronnik Familii
▪ Mikołaj Mielecki (ok. 1540–1585) – zdymisjonowany hetman
▪ Andrzej Niemirowicz (Niemirycz) ( ok. 1462–1541) – zwycięzca spod Olszanicy
▪ Hrehory (Grzegorz) Antoni Ogiński (ok. 1655-1709) – hetman nieudolny
▪ Jan Jacek Stefan Ogiński (ok. 1625-1684)
▪ Michał Kazimierz Ogiński (1730-1800) – hetman wirtuoz
▪ Konstanty Ostrogski (ok. 1460-1530) – Scypion ruski i litewski
▪ Piotr Ożarowski (ok. 1725 - 1794) – carski poplecznik
▪ Michał Kazimierz Pac (ok. 1624-1682) – wieczny antagonista
▪ Ludwik Konstanty Pociej (1664-1730) – ludzki płacz
▪ Andrzej Potocki (zm. 1691) – zwycięzca spod Zinkowa
▪ Feliks Kazimierz Potocki (zm. 1702) – hetman niezależny
▪ Józef Stanisław Potocki (1673-1751)
▪ Mikołaj Potocki (1593-1651) – hetman pijany
▪ Stanisław Rewera Potocki (1589-1667) – niefortunny wódz
▪ Janusz Radziwiłł (1612-1655) – ten który zdradził
▪ Jerzy Radziwiłł (ok. 1480-1541) – ojciec królowej
▪ Krzysztof Radziwiłł „Młodszy” (1585-1640) – hetman w niełasce
▪ Krzysztof Radziwiłł (1547-1603) – „Piorun"
▪ Michał Kazimierz Radziwiłł (1635-1680) – królewski chrześniak
▪ Michał Kazimierz Radziwiłł „Rybeńko” (1702–1762)
▪ Mikołaj Radziwiłł (1512-1584) - „Rudy”
▪ Seweryn Rzewuski (1743-1811) – fanatyk nieuleczalny
▪ Stanisław Mateusz Rzewuski (1662-1728) – zręczny lawirant
▪ Wacław Rzewuski (1706-1779) – piewca czasów saskich
▪ Roman Sanguszko (ok. 1537-1571) – talent, który nie dostał szansy na rozwój
▪ Aleksander Michał Paweł Sapieha (1730-1793) – hetman bez wyrazu
▪ Jan Kazimierz Sapieha (ok. 1672-1730) – najzdolniejszy z Sapiehów
▪ Kazimierz Jan Sapieha (ok. 1641–1720) – niedoszły Kazimierz IV
▪ Lew Bazyli Sapieha (1557-1633) – posiadacz buławy niechcianej
▪ Paweł Jan Sapieha (1609–1665) – przeciwko królowi i Radziwiłłom
▪ Adam Mikołaj Sieniawski (1666-1726) – hetman niezdecydowany
▪ Mikołaj Sieniawski (1489-1569) – człowiek Tarnowskiego
▪ Mikołaj Hieronim Sieniawski (1645-1683) – wierny stronnik Jana Sobieskiego
▪ Józef Bogusław Słuszka (1652-1701) – wierny regalista
▪ Jan Sobieski (1629-1696) – pogromca półksiężyca
▪ Józef Sosnowski (zm. 1783) – niedoszły teść Naczelnika
▪ Jan Tarnowski (1488-1561) – praktyk i teoretyk
▪ Ludwik Skumin Tyszkiewicz (1748 - 1808)
▪ Dymitr Jerzy Janusz Wiśniowiecki (1631-1682) – antagonista Sobieskiego
▪ Michał Serwacy Korybut Wiśniowiecki (1680-1744) – losem rządzi przypadek
▪ Władysław Wołłowicz (ok. 1615-1669) – wieczny klient
▪ Józef Zabiełło (zm. 1794) – podrzędny intrygant
▪ Jan Zamoyski (1542-1605) – przyjaciel króla
▪ Stanisław Żółkiewski (1547-1620) – zdobywca Moskwy
Tagi/słowa:
nie wybrano
Zobacz również:
Kategoria:
Indeks tagów >>
Tematy:
wszystkie
Zmień >>
Źródła pochodzenia:
Silva Rerum
Ad Villam Novam
Studia Wilanowskie
Zmień >>
Typ:
Artykuł
Księga
Zmień >>
Sortowanie:
[X]
Inne kryteria >>
Pokaż zasoby
Wyczyść
Franciszek Ksawery Branicki (ok. 1730-1819) – awanturnik i zdrajca
Biografia Branickiego jest jednym z najciekawszych życiorysów osiemnastowiecznej Polski. Awanturnik i kondotier, hulaka i pojedynkowicz, intrygant i sprawny polityk, przyjaciel Stanisława Augusta, a zarazem jego wróg; doszedł do najważniejszych godności w państwie. Był zawołanym żołnierzem, który swą odwagę udowodnił walcząc …
Jan Klemens Branicki (1689-1771) – hetman abnegat
Pierwsze czterdzieści lat życia upłynęły Branickiemu beztrosko. W tym okresie niczym szczególnym się nie odznaczył, a jego aktywność w życiu politycznym była znikoma. Zajmował się głównie administrowaniem dóbr i upiększaniem siedziby w Białymstoku. Należy przyznać, że udało mu się wybudować …
Stanisław z Chodcza Chodecki (zm. 1529)
Od wczesnych lat dziecięcych Chodecki przebywał na dworze królewicza Jana Olbrachta, a gdy ten został królem otrzymał od niego tytuł hetmana wojsk ziemskich na Rusi i Podolu. Brał udział w wyprawie mołdawskiej, a po jej niepowodzeniu organizował obronę przed najazdem …
Grzegorz (Hrehory) Chodkiewicz (zm. 1573) – obrońca prawosławia
Grzegorz Chodkiewicz był trzecim synem Aleksandra i Wasylisy Jarosławiczówny, krewnej Heleny Moskiewskiej. Podobnie jak wielu synów magnackich przebywał na dworze królewskim. Karierę rozpoczął w czasach samodzielnych rządów Zygmunta Augusta na Litwie. Był oddany królowi, ale ostro sprzeciwiał się jego ślubowi z …
Jan Karol Chodkiewicz (1560-1621) – pogromca Szwedów
Osiem lat, tyle miał młody Jan Karol, kiedy ojciec wziął go na wyprawę wojenną przeciwko Moskwie. Później jednak poświęcił wiele lat na naukę i podróże zagraniczne. Dopiero więc w wieku 36 lat ruszył na swoją wyprawę wojenną. Szybko się jednak …
Stanisław Chomętowski – (1673-1728) - mistrz kompromisu
Stanisław Chomętowski był jednym z niewielu hetmanów nie pochodzących z wielkiej magnaterii. Zapisał się jako wierny stronnik Augusta II i temu właśnie zawdzięcza swe wyniesienie. Przyszły hetman był jednym z najzdolniejszych konsyliarzy konfederacji sandomierskiej - ruchu nastawionego na obronę praw …
Stefan Czarniecki (1604–1665) – hetman z hymnu
Nie był Czarniecki wodzem doskonałym. Lubomirski lepiej od niego zdobywał twierdze, a Sobieski był lepszym strategiem. Mimo tego to jego nazwisko znalazło się w naszym hymnie narodowym. Wpływ na to miała jego droga życiowa; wszystko do czego doszedł, było jego …
Stanisław Ernest Denhoff (1673-1728) – partyzant saski
Kiedy przyszły hetman miał 10 lat, jego ojciec poniósł bohaterską śmierć pod Parkanami, ratując życie Janowi III. Początek działalności politycznej Denhoffa przypadł na okres bezkrólewia, podczas którego głosował za wyborem elektora saskiego. Prawdziwą karierę zrobił podczas wojny północnej. Stał zawsze …
Mikołaj Firlej (1460–1526), mistrz w zdobywaniu miast
Staropolski pisarz Stanisław Orzechowski nazwał Mikołaja Firleja polskim Fabiuszem Kunktatorem. Firlej był absolutnym przeciwieństwem swego poprzednika na urzędzie hetmańskim. Ostrożny i rozważny, nie znosił podejmowania ryzyka. Walczył tylko wtedy, gdy był pewien sukcesu. Nie dziwne więc, że w związku z …
Wincenty Korwin Gosiewski (?- 1662) – zamordowany przez własnych żołnierzy
Swoje wyniesienie na hetmaństwo polne litewskie Gosiewski zawdzięczał nie tylko zdolnościom wojskowym, ale także wierności i dyspozycyjności wobec dworu królewskiego. Jego nominacja miała stanowić hamulec dla podejrzanej działalności Janusza Radziwiłła. Hetman wielki od razu zrozumiał królewski gest i od samego …
Semen Holszański (zm. 1505) – szwagier hetmana Ostrogskiego
Semen Holszański był czwartym synem księcia Jerzego Semenowicza i Julianny. Cechą jego postępowania było przywiązanie i wierność wobec dynastii Jagiellonów. Nie przyłączył się więc do antyjagiellońskiego spisku, w którym brał udział jego najstarszy brat Iwan Jurewicz. Wierność została wynagrodzona hojnymi …
Stanisław Jan Jabłonowski (1634-1702) – hetman lwowski
Poprzez ślub z Marią Anną Kazanowską, Jabłonowski znalazł się w stronnictwie dworskim. Jego los w tym epizodzie jest niezwykle podobny do drogi Jana Sobieskiego, z którym łączyły go więzy przyjaźni. Znakomicie uzupełniał swego bardziej utytułowanego kolegę. Odznaczył się pod Podhajcami …
Jerzy Jazłowiecki (1510-1575) - kandydat do tronu
Karierę wojskową zaczynał jako zaledwie osiemnastoletni młodzian, który wsławił się rozbiciem silnego oddziału tatarskiego pod Kamieńcem Podolskim w 1528 r. Jednak rok później już nie miał tyle szczęścia. Został podstępnie schwytany podczas wyprawy na Oczaków, a wolność zawdzięczał tylko bogatemu …
Marcin Kalinowski (1605-1652) – niefortunny zalotnik
Kalinowski był jednym z najgorszych hetmanów w XVII stuleciu. Otrzymując buławę polną koronną w 1646 r. nie posiadał praktycznie żadnego doświadczeniu w dowodzeniu większymi jednostkami, mimo to w wyścigu do tego urzędu prześcignął chociażby tak utalentowanego dowódcę jak Jeremi Wiśniowiecki. …
Marcin Kamieniecki (zm. 1530)
Służba wojskowa w rodzie Kamienieckich była tradycją. W XVI wieku dwu przedstawicieli tego rodu piastowali urząd hetmański. Marcin Kamieniecki rozpoczynał swą karierę podczas wojny z Moskwą w 1508 r., by rok później przejść pod komendę swego brata Mikołaja i walczyć …
Mikołaj Kamieniecki (1460-1515) – pierwszy wielki hetman
Znakomity żołnierz, który nie przegrał żadnej bitwy – za to beznadziejny gospodarz, który po śmierci pozostawił masę niespłaconych długów. Brał udział we wszystkich konfliktach zbrojnych jakie miały miejsce za jego życia, prócz jednej - zakończonej klęską - wyprawy mołdawskiej Jana …
Stanisław Kieżgajło (zm. 1527) – hetman który zmienił nazwisko
Rodzina Kieżgajłów należała do wiernych stronników rodu Jagiellonów. Tak też było w przypadku Stanisława. Cieszył się zaufaniem wielkiego księcia Aleksandra i w jego imieniu posłował do Moskwy. Efektem poselstwa był „wieczysty pokój” z Iwanem III oraz ślub Aleksandra z Heleną. …
Janusz Kiszka (ok. 1586-1654) – hetman z przypadku
Koneksje rodzinne predestynowały go wielkiej kariery. Od najmłodszych lat interesował się wojskiem i dał się poznać jako dzielny żołnierz walczący pod rozkazami Jana Karola Chodkiewicza. Kircholm, Biały Kamień, Diament - to tylko niektóre bitwy, w których wziął udział podczas wojny …
Stanisław Piotrowicz Kiszka (zm. 1513 lub 1514) – wytrawny dyplomata
Był potomkiem rodu o ustalonej już pozycji politycznej na Litwie. Po ojcu dostał namiestnictwo lidzkie i od razu rozpoczął aktywne działania polityczne. Wielokrotnie posłował do Moskwy, Polski, Mołdawii. Na czele kilku tysięcy wojska został wysłany ze spóźnioną pomocą dla Jana …
Jan Kola (zm. 1543) – pierwszy hetman polny
Wywodził się z osiadłej na Podolu rodziny senatorskiej. Jego ojciec był wojewodą podolskim. Poprzez matkę Burnetę z Chodcza spokrewniony był hetmanem Stanisławem Chodeckim. Jako rotmistrz obrony potocznej niczym szczególnym się nie wyróżnił. Jednak dzięki koneksjom rodzinnym i poparciu wuja Ottona Chodeckiego, …
Stanisław Koniecpolski (1592-1646) – pogromca największego wodza XVII wieku
W XVII stuleciu opowiadano anegdotę, że hetman szybciej uderzy niż wymówi. Żart niewyszukany, ale oddający istotę rzeczy. Koniecpolski ze względu na wadę wymowy, praktycznie pozbawiony był szans, by zostać politykiem. Nie przeszkadzało mu to jednak z pasją zająć się wojaczką. …
Szymon Kossakowski (1741-1794) – hetman niemoralny
Szymon oddał głos na Stanisława Poniatowskiego, czym zyskał sobie jego wdzięczność i starostwa. Był pod wpływem starszego brata Józefa, niezwykle inteligentnego, a zarazem cynicznego karierowicza. Gdy nie otrzymał spodziewanych zaszczytów, związał się z Karolem Radziwiłłem „Panie Kochanku”. W czasie konfederacji …
Stanisław Lanckoroński (zm. 1657) – obrońca Zbaraża
Stanisław Lanckorońskiego młodość spędził na walkach z Tatarami. Pierwszy poświadczony pobyt na polu bitwy odnotowany jest w 1629 r. Następnie na zmianę zajmował się wojaczką i polityką. Kilkukrotnie był wybierany deputatem Trybunału Radomskiego oraz posłem. Kiedy wybuchło powstanie Chmielnickiego, uchodził …
Hieronim August Lubomirski (1648-1706) – kawaler maltański
Rodzice przeznaczyli Hieronima Lubomirskiego do stanu duchownego, ale on wybrał karierę wojskową. Był kawalerem maltańskim i ostatnim polskim krzyżowcem, który swą energię i zdolności poświęcił walce z półksiężycem. Dzielnie walczył pod dowództwem Jana Sobieskiego. Szczególnie wyróżnił się pod Lwowem w …
Jerzy Sebastian Lubomirski (1616-1667) – rokoszanin
Duma i ambicja kierowały poczynaniami Lubomirskiego, a koligacje rodzinne i ogromny majątek torowały mu drogę do kariery. Już jako dwudziestolatek został obrany marszałkiem sejmiku proszowickiego, a poparcie, jakiego udzielił Janowi Kazimierzowi podczas bezkrólewia, zapewniło mu przychylność dworu. W 1650 r. …
Michał Józef Massalski (1700-1768) – stronnik Familii
Michał Józef był potomkiem starego rodu Massalskich, kniaziowskiej rodziny, która z czasem utraciła znaczenie. Kształcił się w Akademii Wileńskiej i w wieku siedemnastu lat rozpoczął karierę jako deputat do Trybunału Lubelskiego. Potem wielokrotnie był posłem na sejm, gdzie dał się …
Mikołaj Mielecki (ok. 1540–1585) – zdymisjonowany hetman
Ulubieniec Zygmunta Augusta, który obdarzył go licznymi majątkami. Zasłużył na nie, wyjednując dla polskiego monarchy spadek po Janie Zygmuncie Zapolyi na Węgrzech. Pierwszy raz przeprowadził samodzielną akcję wojskową w 1572 r. Pociągnął wówczas na Pokucie, przepędzając stamtąd Mołdawian. Niespodziewanie jednak …
Andrzej Niemirowicz (Niemirycz) ( ok. 1462–1541) – zwycięzca spod Olszanicy
Andrzej Niemirowicz w 1514 r. został mianowany wojewodą kijowskim, co wiązało się z koniecznością obrony Ukrainy przed Tatarami. Tocząc z nimi liczne boje, przyswoił sobie umiejętności szybkich rajdów kawaleryjskich i walki poprzez zaskoczenie. Jego mistrzem był hetman Konstanty Ostrogski i …
Hrehory (Grzegorz) Antoni Ogiński (ok. 1655-1709) – hetman nieudolny
Hrehory Ogiński rozpoczynał karierę w wojsku litewskim na początku lat siedemdziesiątych XVII w., biorąc udział w licznych kampaniach wojennych przeciwko Turkom i Tatarom. Zasługom wojennym i prokrólewskiemu nastawieniu zawdzięczał otrzymanie chorążostwa wielkiego litewskiego. Do obozu królewskiego skierowała go niechęć wobec …
Jan Jacek Stefan Ogiński (ok. 1625-1684)
Ród Ogińskich był starym, choć zubożałym rodem prawosławnych kniaziów, którzy przeszli na katolicyzm dopiero w połowie XVII w. Przyszły hetman za młodu uczył się w kolegiach jezuickich w Braniewie i Lwowie oraz w akademiach wileńskiej i krakowskiej. Na polu bitewnym …
Michał Kazimierz Ogiński (1730-1800) – hetman wirtuoz
Po śmierci ojca, wychowaniem przyszłego hetmana zajął się Michał Czartoryski. Kiedy Ogiński miał zaledwie 18 lat, uzyskał dla niego patent generalski i urząd pisarza polnego litewskiego. Jak wielu chłopców z jego sfery, którzy kończyli formalną edukację udając się w tzw. …
Konstanty Ostrogski (ok. 1460-1530) – Scypion ruski i litewski
Jeden z najwybitniejszych wodzów litewskich, który stoczył aż sześćdziesiąt dwie bitwy, z czego tylko dwie można uznać za kompletne klęski. Wojaczkę rozpoczął młodo i od razu dał się poznać jako mistrz małej wojny. Nauczycielami sztuki wojennej byli dla niego Tatarzy, …
Piotr Ożarowski (ok. 1725 - 1794) – carski poplecznik
Uczył się w Collegium Nobilium Stanisława Konarskiego, który był znajomym jego ojca, nie przyłożył się jednak do nauk i zamiast ojczyźnie wysługiwał się jej wrogom. Po powrocie z nauki w Szkole Kadetów w Luneville, stanął przy boku Familii Czartoryskich. Związał …
Michał Kazimierz Pac (ok. 1624-1682) – wieczny antagonista
Służbę wojskową zaczynał w okresie zmagań z Chmielnickim. Na polach bitewnych niczym szczególnym się nie wyróżnił, za to ciężko posiekł w pojedynku Jana Sobieskiego o pannę Orchowską. Od tego momentu nie było zgody między nimi. Podczas „potopu” podpisał akt poddania …
Ludwik Konstanty Pociej (1664-1730) – ludzki płacz
Ludwik Pociej był bez wątpienia jedną z najbardziej barwnych postaci z końca XVII i początku XVIII wieku, ale nie z powodu jakichś nadzwyczajnych talentów militarnych. Był mistrzem intrygi politycznej, która to umiejętność wyniosła go na wyżyny władzy niedostępne dla przedstawicieli …
Andrzej Potocki (zm. 1691) – zwycięzca spod Zinkowa
Doświadczenie wojskowe zdobywał pod okiem ojca hetmana Stanisława "Rewery". Walczył następnie z kozakami na Ukrainie. Na czele własnej chorągwi wziął udział m.in. w zwycięskiej bitwie pod Beresteczkiem. Służąc pod wodzą Stefana Czarnieckiego, bił się ze Szwedami. Wyróżnił się w wojnie …
Feliks Kazimierz Potocki (zm. 1702) – hetman niezależny
Pochodzenie z hetmańskiego rodu, wyznaczało niejako karierę Feliksa Potockiego. Podczas „potopu" walczył przeciwko Szwedom, a następnie z wojskami Rakoczego i Rosjanami. Wyróżnił się pod Lubarem i Cudnowem. Stojąc na czele chorągwi, trzykrotnie odrzucał ataki wroga. Nie dał się przekonać królowi …
Józef Stanisław Potocki (1673-1751)
Z racji pochodzenia musiał wspiąć się na wyżyny urzędniczej hierarchii. Jednak prócz urody i ambicji nie odznaczył się niczym. To o nim Jan Jabłonowski mówił wściekły żydek, nawiązując do śniadej cery niskiego bruneta, jakim był Józef Potocki. Podczas bitwy pod …
Mikołaj Potocki (1593-1651) – hetman pijany
Był dobrym żołnierzem, ale jedynie jako podkomendny. Otrzymane rozkazy wykonywał sumiennie, ale na samodzielnego wodza zupełnie się nie nadawał. Odznaczał się przy tym cechami charakteru, które przysparzały mu ciągłych wrogów i problemów. Pod komendą Koniecpolskiego sprawował się dobrze. Jako hetman …
Stanisław Rewera Potocki (1589-1667) – niefortunny wódz
Re vera (rzeczywiście, w rzeczy samej) – to ulubione powiedzonko Potockiego, od którego otrzymał przydomek Rewera. Żył długo, a jego życie było pasmem dużych klęsk i małych zwycięstw. Praktykę wojskową odbył pod okiem hetmana Koniecpolskiego. Zdarzały mu się chwile wielkie, ale …
Janusz Radziwiłł (1612-1655) – ten który zdradził
Henryk Sienkiewicz w Potopie, naszkicował Radziwiłła jako żądnego władzy, dumnego i bezwzględnego intryganta. W tym literackim obrazie jest wiele prawdy. Zdolny polityk i wódz miał tę wadę, że był przekonany o swojej wyjątkowości, a niepohamowana ambicja, pycha i wybuchowy charakter …
Jerzy Radziwiłł (ok. 1480-1541) – ojciec królowej
Radziwiłłowie to jeden z najpotężniejszych rodów litewskich. Z tego właśnie rodu wywodził się jeden z pierwszych hetmanów litewskich. Jerzy był czwartym synem Mikołaja i Zofii z Moniwidów. Otarł się o wielki świat przebywając na dworze Aleksandra Jagiellończyka, asystował także przy …
Krzysztof Radziwiłł „Młodszy” (1585-1640) – hetman w niełasce
Dumny magnat, czuły na punkcie honoru rodowego, przeświadczony o swoim powołaniu do odgrywania pierwszoplanowych ról w państwie. Trzeba przyznać, że był zdolnym wodzem, ale egoizm i pycha nie zjednywały mu sympatyków. Jako przywódca kalwinów litewskich, nie mógł się spodziewać sympatii …
Krzysztof Radziwiłł (1547-1603) – „Piorun"
Wojaczka pociągała Krzysztofa Radziwiła już od najmłodszych lat. Pod czujnym okiem ojca Mikołaja „Rudego”, jako szesnastolatek wziął udział w swojej pierwszej kampanii wojennej. Szybko otrzymał tytuł hetmana dwornego litewskiego (1572) i związane z tym zadania bojowe. Na swój przydomek – …
Michał Kazimierz Radziwiłł (1635-1680) – królewski chrześniak
Michał Radziwiłł był regalistą; nie mogło być inaczej, ponieważ jego ojcem chrzestnym był Jan Kazimierz Waza. Właśnie na niego oddał swój głos podczas elekcji, by zaraz potem wyjechać na studia do Bolonii. Z zagranicznych wojaży wrócił w odpowiednim czasie, by …
Michał Kazimierz Radziwiłł „Rybeńko” (1702–1762)
Michał Radziwiłł był jednym z najgorszych hetmanów w dziejach Rzeczpospolitej. Do odgrywania większej roli predestynowało go wyłącznie pochodzenie i bajeczny wprost majątek. Pan miernej penetracji, rozpustnik bez smaku, leniwiec, lizus dworu, nieuk bez wykształcenia – to tylko niektóre z określeń …
Mikołaj Radziwiłł (1512-1584) - „Rudy”
Prawie jednocześnie w rodzie Radziwiłłów przyszło na świat dwóch chłopców, którym nadano to samo imię – Mikołaj. By ich rozróżnić, nadano im przydomki; przyszłego hetmana nazwano Rudym, a jego krewniaka - Czarnym. Jako hetmański syn, Mikołaj Radziwiłł od początku przeznaczony …
Seweryn Rzewuski (1743-1811) – fanatyk nieuleczalny
Wybór Stanisława Poniatowskiego na króla młody Rzewuski potraktował jako obalenie polskiej wolności, podobnie jak jego ojciec, Wacław. Politykę swego rodzica popierał ze szczerym zaangażowaniem. Szerokiej opinii publicznej dał się poznać w 1767 r., kiedy dobrowolne udał się na zesłanie, towarzysząc …
Stanisław Mateusz Rzewuski (1662-1728) – zręczny lawirant
W 1706 r. August II powierzył Rzewuskiemu buławę polną koronną. Niestety, gest ten nie był podyktowany wojskowymi predyspozycjami kandydata, ale jego znaczeniem politycznym i wiernością wobec króla. Mimo to początki hetmaństwa Rzewuskiego były bardzo udane. 29 X 1706 r. pod …
Wacław Rzewuski (1706-1779) – piewca czasów saskich
Piewca czasów saskich, tak najkrócej można określić Wacława Rzewuskiego. Początki kariery politycznej przyszłego hetmana nie wiążą się z Wettynami, a ze Stanisławem Leszczyńskim. Szybko jednak przedzierzgnął się w stronnika saskiego, co więcej - dwukrotnie przeszkodził rebelii Potockich, zmierzających do obalenia …
Roman Sanguszko (ok. 1537-1571) – talent, który nie dostał szansy na rozwój
Sanguszko pochodził ze starej rodziny litewskiej. Protoplastą rodu był Fedor, syn władającego Litwą księcia Olgierda. To znakomite pochodzenie i powiązania rodzinne z Jagiellonami predestynowały Sanguszkę do odgrywania najważniejszych ról w państwie. Dziwnie jednak potoczyły się losy jego rodu…. Jego ojciec …
Aleksander Michał Paweł Sapieha (1730-1793) – hetman bez wyrazu
Aleksander Sapieha urodził się już po zawirowaniach wojny północnej i starciach Sapiehów ze szlachtą, która obaliła hegemonię potężnego rodu. Po śmierci ojca, Kazimierza Sapiehy, przebywał pod opieką stryja, biskupa Józefa Stanisława, który wdrażał go do polityki, promując na kolejne szczeble …
Jan Kazimierz Sapieha (ok. 1672-1730) – najzdolniejszy z Sapiehów
Wejście Jana Sapiehy w dorosły świat nastąpiło w okresie ostrych walk na Litwie pomiędzy Sapiehami a „republikanami”. Przyszły hetman nie uczestniczył w tych zmaganiach. Po klęsce olkienickiej, złożywszy przysięgę na wierność Rzeczpospolitej, nie został odsądzony od dóbr. Chcąc uniknąć uczestnictwa …
Kazimierz Jan Sapieha (ok. 1641–1720) – niedoszły Kazimierz IV
Kazimierzowi Sapiesze przyszło żyć i działać w trudnym okresie, kiedy pozycja jego rodu najpierw rosła, a potem gwałtownie załamała się. Po ojcu, potężnym hetmanie Pawle, odziedziczył nie tylko majątki, ale także złe stosunki z dworem królewskim i wielkie ambicje do …
Lew Bazyli Sapieha (1557-1633) – posiadacz buławy niechcianej
Sapieha był jednym z najwybitniejszym litewskich mężów stanu, jednak zupełnie nie miał zdolności ani zamiłowania do wojaczki. Buławę wielką litewską otrzymał dlatego, że jej nikt nie chciał podjąć (1624). Zygmunt III w obawie przed wzrostem potęgi rodu Radziwiłłów, nie przekazał …
Paweł Jan Sapieha (1609–1665) – przeciwko królowi i Radziwiłłom
Trzecim po Januszu Radziwille i Wincentym Gosiewskim wielkim aktorem okresu potopu był Paweł Sapieha. Odebrał bardzo powierzchowne wykształcenie. Jego pierwszymi doświadczeniami wojskowymi była wojna z Moskwą (1633–1634); pod Smoleńskiem odznaczył się odwagą, a pod Białą został ciężko ranny. Po tej …
Adam Mikołaj Sieniawski (1666-1726) – hetman niezdecydowany
Wyprawa wiedeńska była tragicznym debiutem wojskowym dla Adama Mikołaja Sieniawskiego; na czerwonkę zmarł wtedy jego ojciec. Drugie ważne wydarzenie, które wpłynęło na jego losy, to ożenek z piękną intrygantką - Elżbietą Heleną Lubomirską, która niejednokrotnie nadawała ton małżeństwu i poczynaniom …
Mikołaj Sieniawski (1489-1569) – człowiek Tarnowskiego
Typowy kresowy zagończyk, tak najprościej można określić Sieniawskiego. Walki z Tatarami i Mołdawianami to zadania, którym poświęcał się z zamiłowaniem i pasją. Nie wywodził się z magnackiego rodu, więc długo przyszło mu piąć się po szczeblach kariery. Przez długi czas …
Mikołaj Hieronim Sieniawski (1645-1683) – wierny stronnik Jana Sobieskiego
Sieniawski nie należy do grona wybitnych polskich wodzów w XVII wieku. Pozostaje w cieniu Jana Sobieskiego i Stanisława Jabłonowskiego. Był dobrym żołnierzem i zagończykiem, skrupulatnie wykonywał powierzone mu zadania, ale nie zdołał ujawnić wszystkich swoich talentów, bo zmarł młodo. Wraz …
Józef Bogusław Słuszka (1652-1701) – wierny regalista
Po ukończeniu nauki w akademiach wileńskiej i krakowskiej młody Józef Słuszka związał się z rodem Paców, jednak po bitwie pod Chocimiem przeszedł do obozu Michała Radziwiłła, który był silnie związany z Janem Sobieskim. Walcząc na Ukrainie, potrafił przekonać do dalszej …
Jan Sobieski (1629-1696) – pogromca półksiężyca
Dramatyczne dzieje rodziny wskazały przyszłemu królowi Polski jego naturalnych wrogów: Tatarów i Turków. Sam to wyjaśniał: Tak tedy pradziad, dziad, wuj i brat rodzony od pogańskiej położony ręki. Będąc potomkiem Żółkiewskiego, zrobił wspaniałą karierę w wojsku, a przydomek „lew Lechistanu” …
Józef Sosnowski (zm. 1783) – niedoszły teść Naczelnika
Józef Sosnowski przeszedł do historii nie jako wódz, ani hetman lecz jako ojciec Ludwiki, niedoszłej żony Tadeusza Kościuszki. Był żonaty z Teklą Despot-Zenowicz, z którą miał dwie córki: Katarzynę i Ludwikę. Wstąpiwszy do wojska litewskiego, związał się ze stronnictwem Czartoryskich i …
Jan Tarnowski (1488-1561) – praktyk i teoretyk
Niezwykła ambicja i miłość własna kierowała Janem Tarnowskim. Wielokrotnie obrażał się na króla, królową, sejm i szlachtę. Aż pięciokrotnie składał powierzoną mu buławę wielką koronną; to podawanie się do dymisji miało skłonić monarchę bądź sejm do podjęcia decyzji korzystnych dla …
Ludwik Skumin Tyszkiewicz (1748 - 1808)
Nauki pobierał u pijarów w Wilnie. Karierę zrobił dzięki dobremu ożenkowi; poprzez ślub z Konstancją Poniatowską, córką królewskiego brata Kazimierza, skoligacił się z rosnącym we wpływy rodem. Szybko przyszły odznaczenia, a także objęcie ważnej funkcji marszałka sejmowego na sejmie roku …
Dymitr Jerzy Janusz Wiśniowiecki (1631-1682) – antagonista Sobieskiego
Na wezwanie stryja Jeremiego, podążył na Ukrainę by tłumić powstanie Chmielnickiego. Walcząc przeciwko kozakom doznał goryczy klęsk i smaku zwycięstw, a przedłużająca się wojna ugruntowywała w nim uczucie nienawiści do kozaczyzny. Jego pierwsze samodzielne zadanie bojowe wypadło blado; Szwedzi rozbili …
Michał Serwacy Korybut Wiśniowiecki (1680-1744) – losem rządzi przypadek
Przypadek zadecydował o losach Michała Wiśniowieckiego. 25 IV 1700 wraz z bratem Januszem zostali przypadkowo napadnięci przez ludzi Sapiehy. Nie pomogły słowa przeprosin, dumny magnat uznał, że tylko krew zmyje obrazę. Na czele 2 000 ludzi dołączył do opozycji antysapieżyńskiej. …
Władysław Wołłowicz (ok. 1615-1669) – wieczny klient
Przyszły hetman polny pochodził z niezbyt zamożnej, starej rodziny ruskiej. W jego przypadku o osiągnięciu takiego wysokiego urzędu nie zdecydowało pochodzenie, majątek, szczególne zdolności, ale raczej przypadek. Karierę zaczynał jako pokojowiec na dworze Wazów. Wojskowy debiut wypadł słabo, ponieważ dostał …
Józef Zabiełło (zm. 1794) – podrzędny intrygant
Józef Zabiełło piął się powoli w karierze urzędniczej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W 1775 roku otrzymał tytuł łowczego litewskiego, od 1782 r. wchodził jako konsyliarz do Rady Nieustającej. Był to organ, który miał kontrolować i ograniczać poczynania króla. Okazało się jednak, …
Jan Zamoyski (1542-1605) – przyjaciel króla
Wybitna postać okresu renesansu. Zdolności, jakimi go obdarzyła natura, uczyniły zeń jedną z największych indywidualności w dziejach Polski. Jako młodzian wybrany został rektorem uniwersytetu w Padwie, gdzie uzyskał doktorat prawa. Przyszłość swą wiązał nie z wojaczką, a z polityką. Z …
Stanisław Żółkiewski (1547-1620) – zdobywca Moskwy
Wojskowego rzemiosła uczył się pod okiem swego mentora Jana Zamoyskiego. Niektórzy twierdzą, że to Żółkiewskiemu zawdzięczał Zamoyski część swych sukcesów; razem działali w wojnach batoriańskich, w Inflantach i w Mołdawii, a także przeciwko arcyksięciu Maksymilianowi pod Byczyną. Hetmaństwo polne otrzymał …
