Kobieta z dzbanem (Źródło)
karta katalogowa kolekcji
Rzemiosło artystyczne
Paul-Louis Cyfflé (1724–1806)
Francja, Lunéville, 1769–1780, lub Niderviller, po 1780, model sprzed 1780
Biskwit
22,3 x 9,2 cm x 8,5 cm
Wil.4193
Znaki: od spodu mocno zagłębiony prostokątny wycisk z wypukłym napisem TERRE DE | LORRAINE
O zakupie biskwitowego wizerunku najady z dzbanem, personifikującej źródło, którego była mieszkanką i opiekunką, przesądziła unikatowość wyrobu. Jego pozyskanie do Wilanowa odpowiada w dwójnasób zasadom stosowanym przez dawnych właścicieli pałacu: w pewnej mierze uzupełnia on zachowany tu zbiór przedmiotów zagadkowych i niecodziennych, a jednocześnie powiększa kolekcję nieszkliwionej porcelany, której początki wiązane są ze Stanisławem Kostką Potockim, a ranga największej i najciekawszej w Polsce – z jego synem Aleksandrem.
Wyjątkowość figurki dotyczy m.in. materiału, z jakiego została wykonana, niebędącego – w przeciwieństwie do pozostałych wilanowskich muzealiów tego typu – biskwitem porcelany twardej. Jego biała barwa ma wyraźny, ciepły, lekko kremowy ton. Ponieważ nawet we francuskiej literaturze fachowej trudno o precyzję terminologii, można jedynie przyjąć, że mamy do czynienia z jedną z dwóch mas ceramicznych produkowanych przez Paula-Louisa Cyfflégo (wcześniej piastującego stanowisko nadwornego rzeźbiarza króla Polski i księcia Lotaryngii oraz Baru, Stanisława Leszczyńskiego). Wobec monopolu na wytwarzanie porcelany zagwarantowanego przez króla wytwórni w Sèvres, uzyskał on w 1768 i 1769 r. prawo wypalania żółtawej terre de pipe oraz białej pâte de marbre, będących rodzajami fajansu delikatnego.
Podobnie niejednoznaczne jak tworzywo jest miejsce produkcji tego okazu, jako że wyciskany w masie znak TERRE DE LORRAINE stosowany był w jego manufakturze w lotaryńskim Lunéville do 1780 r., natomiast po tej dacie – w położonym w tym samym regionie Niderviller, dokąd trafiły zapasy surowca i formy po zlikwidowaniu zakładu przez Cyfflégo. Ceramika jego autorstwa niezbyt licznie przetrwała do naszych czasów, a tym rzadziej pojawia się na rynku antykwarycznym. Jedyny odnaleziony do tej pory egzemplarz – wykonany według identycznego modelu i tak samo znakowany – przechowywany jest w Cité de la céramique, dawniej Musée National de Céramique w Sèvres.
Barbara Szelegejd
Polecane
Rzeźby biskwitowe
Zorganizowana w budynku dawnej Kuchni Pałacowej w 2006 r. wystawa pt. „Wyrafinowany urok białej porcelany” była okazją do podjęcia szeroko zakrojonych prac konserwatorskich przy grupie rzeźb wykonanych z biskwitu ...
Katalog biskwitów
Publikacja jest pierwszym opracowaniem muzealnej kolekcji dzieł sztuki ze specyficznego tworzywa ceramicznego - pozbawionej szkliwa porcelany. Prezentuje największy tego rodzaju zbiór w Polsce, zgromadzony w większości przez Stanisława Kostkę Potockiego, twórcę Muzeum Wilanowskiego i jego syna, Aleksandra.
