„Madonna z Dzieciątkiem” Bernardina Luiniego
Obraz „Madonna z Dzieciątkiem” przypisywany Bernardinowi Luiniemu pochodzi z historycznej kolekcji księcia Konstantego Adama Czartoryskiego (1774–1860) z pałacu w Weinhaus pod Wiedniem (tak zwany „Czartoryski-Schlössel”), obecnie rozproszonej. Co ciekawe, prezentowana na wystawie „Madonna z Dzieciątkiem”, zaliczana w dawnych źródłach do dzieł Leonarda da Vinci, nie była jedynym leonardianum w tej wybitnej kolekcji, której większa część została później przewieziona do pałacu rodziny Czartoryskich w Pełkiniach (gdzie znajdowała się do drugiej wojny światowej). Dzięki relacjom m.in. austriackiego historyka sztuki Theodora von Frimmela (1853–1928), udało się zidentyfikować takie leonardiana w kolekcji z Weinhaus jak kopia obrazu „Madonny” przypisywanego Giovanniemu Antoniowi Boltraffiowi (obraz łączony z nazwiskiem Andrei Solaria) oraz obraz „Madonny w zielonej sukni z Dzieciątkiem błogosławiącym”, w XX-wiecznych źródłach przypisywany również Luiniemu.
Jan Białostocki w swym klasycznym już artykule na temat warszawskich leonardianów[1] zwrócił uwagę na przypisanie również Bernardinowi Luiniemu prawie identycznego obrazu znajdującego się „dawniej” w kolekcji Sir Williama Farrera w Londynie i przyjął dwie hipotezy odnośnie do tego drugiego dzieła: o jego znacznym przemalowaniu w XIX w. (w zgodzie z gustem epoki) oraz hipotezę kopii lub podwójnego egzemplarza. W trakcie badań prowadzonych w ramach przygotowań do wilanowskiej wystawy „Leonardiana w kolekcjach polskich”, okazało się, że istotne podobieństwa do różnych elementów „weinhausowskiej” kompozycji – takie jak ułożenie włosów Madonny, kształt jej ramion, typ urody, ukształtowanie rąk, cechy fizjonomii Dzieciątka – dają się zaobserwować na obrazie „Madonny z Dzieciątkiem” przypisywanym Giovanniemu Pietrowi Rizziemu, znajdującym się niegdyś (a być może nawet do chwili obecnej) w kolekcji prywatnej w Nowym Jorku.
Wiadomo obecnie, że duża część kolekcji Konstantego Adama Czartoryskiego, zanim w 1. poł. lat 30. XIX w. trafiła do jego podwiedeńskiej rezydencji, była przechowywana w książęcym pałacu w Międzyrzecu Podlaskim. Czy kiedy anonimowy autor „Listu” z 1829 r., opublikowanego w „Pamiętniku Warszawskim Umiejętności Czystych i Stosowanych”, pisze o „znacznéy wielkości” obrazie „matki trzymaiącéj niemowlę przy piersiach”, uznawanym wówczas tradycyjnie za dzieło Leonarda da Vinci, ma na myśli obraz ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie?
„Znacznéy wielkości obraz matki trzymaiącéj niemowlę przy piersiach, przez Leonarda da Vinci. Odznacza się wielkością stylu, iaki temu malarzowi z Michałem Angelo był właściwy. Celuie kolorytem i posępną tkliwością matki. Atoli ani matka, ani niemowlę nie są ideałami piękności, i zdaią się bydź z rzeczywistości wzięte"[2].
Czy to możliwe – zwiedzający mogą ocenić sami.
Więcej o wystawie „Leonardiana w kolekcjach polskich” tutaj.
Mecenas wystawy:
[1] J. Białostocki, Warszawskie „Leonardiana”, „Biuletyn Historii Sztuki”, 14 (1952), nr 3, s. 3–24.
[2] N.N., Obrazy Zbioru JO. Xięcia KONSTANTEGO CZARTORYSKIEGO W Międzyrzecu Podlaskim (List Z Dnia 2 Września 1829), „Pamiętnik Warszawski Umiejętności Czystych i Stosowanych”, T. III, Warszawa [W Druk. A. Gałęzowskiego] 1829, online: Http://Ebuw.Uw.Edu.Pl/Dlibra/Doccontent?Id=20283 (dostęp: 20.06.2019), s. 237.
Polecane
Tajemniczy wizerunek „Chrystusa Zbawiciela” (Salvator Mundi) z kolekcji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
W historycznej kolekcji wilanowskiej tworzonej przez kolejnych właścicieli pałacu znalazł się tajemniczy wizerunek Chrystusa Zbawiciela (Salvator Mundi), którego wartość Stanisław …
„Chrystus wśród doktorów” Bernardina Luiniego (?)
Na wystawie Leonardiana w kolekcjach polskich w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie prezentujemy zagadkowy i wyjątkowy w polskich …
„Święta Katarzyna Aleksandryjska” Friedricha Theodora Michaela Johna
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie przygotowało wystawę „Leonardiana w kolekcjach polskich”, która jest dostępna dla publiczności do 15 …
„Modestia et Vanitas” Giovanniego Volpato wg Bernardina Luiniego
Przedstawienie znane pod różnymi tytułami: „Skromność i Próżność” (łac. Modestia et Vanitas), „Święta Marta i święta Maria Magdalena”, „Nawrócenie świętej …
Sekrety dwóch amorków: zapomniane leonardiana w zbiorach wilanowskich. Problematyka konserwatorska
W kolekcji Muzeum Pałacu w Wilanowie są dwa tajemnicze obrazy: „Putto z łukiem” i „Putto wsparte na gałęzi”. Zawsze traktowano je jako parę, ale sens tych przedstawień nie był jasny. Dopiero prace konserwatorskie przeprowadzone w latach 2003-2006 dostarczyły sensacyjnych materiałów porównawczych, dzięki którym odczytano ikonografię obu niezwykłych obrazów.
Portrety Joanny Aragońskiej a wilanowski „Salvator Mundi”
Prezentowany na wystawie Leonardiana w kolekcjach polskich obraz Zbawca Świata (Salvator Mundi; nr inw. Wil.1016) był dawniej kojarzony poprzez formalne …
Nie tylko książę Adam Jerzy Czartoryski? Leonardiana – fascynacje kolekcjonerskie w Polsce
Na wystawie „Leonardiana w kolekcjach polskich” prezentujemy dzieła pochodzące m.in. z kolekcji najznaczniejszych polskich rodzin książęcych i hrabiowskich: Czartoryskich, Lubomirskich, …
„Leonardiana w kolekcjach polskich” | program edukacyjny do wystawy
Zapraszamy na spotkania oraz warsztaty, które odkryją przed Wami tajniki historii sztuki. Opowiadamy o zaginionych obrazach, intrygujących wynalazkach i mistrzu Leonardzie, którego sława, mimo upływu wieków, wciąż rozpala wyobraźnię!
Co łączy „Świętą Marię Magdalenę Giampietrina”, „Chrystusa wśród doktorów” Bernardina Luiniego i „Portret Artemizji” z kolekcji hrabiego Franciszka Potockiego?
W 2010 r. dom aukcyjny Christie’s w Nowym Yorku wystawił na sprzedaż obraz olejny na desce Maria Magdalena przypisywany Giampietrinowi …
„Dzieciątko błogosławiące" z kręgu Lorenza di Credi (ok. 1500)
Worcester Art Museum (Worcester, USA) posiada w swoich zbiorach obraz zatytułowany Cud Świętego Donata z Arezzo (technika olejna, deska; Theodore T. and Mary G. Ellis Collection, 1940.29 )[1], przypisywany Leonardo da Vinci i Lorenzo di Credi (właśc. Lorenzo d’Andrea d’Oderigo; ok. 1456/58/60-1536/37?), który kształcił się w tej samej, co Mistrz, pracowni Andrei del Verrocchia (właśc. Andrea di Michele di Francesco Cione; 1435-1488).
