© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Kolekcja   Kolekcja

Figurka

  • Rzemiosło artystyczne
  • Johann Carl Schönheit (1730–1805)
  • Miśnia
  • koniec XVIII w. (do 1774 r.?)
  • porcelana, farby naszkliwne, złocenie
  • 48 x 21,5 x 16,5 cm
  • Wil.4156

Okazała porcelanowa figura jest jednym z niewielu obiektów ceramicznych o udokumentowanych początkach    historii obecności w kolekcji wilanowskiej. W 1800 r. została kupiona przez Stanisława Kostkę Potockiego z wyprzedaży po Rogalińskim, by uzupełniała uszczuplone w owym czasie zbiory porcelany w pałacu wilanowskim. Potocki pisał do żony o emocjach przeżywanych na aukcji, wyrażając opinię, że nowości dobrze zastąpią w Wilanowie porcelanę zabraną do Łańcuta przez teściową, Izabelę Lubomirską: Kupiłem także ze trzy figlów z porcelany saskiey za bezcen, nie ładnych [...] Nikt ich nie licytował tylko ja i Niemcy, je crains qu’un grand berger et sa tendre compagne ne m’echappent [boję się, że wielki pasterz i jego czuła towarzyszka wymkną mi się], bo się w nich szalenie jeden Prusak zakochał, są to machiny wielkie, [...], ja iednak za oboje więcey jak pięć albo sześć dukatów nie dam. (Listy Potockiego do Małżonki, list z 2.10.1800 r.). Mimo pokaźnych rozmiarów wilanowskich figurek trudno je połączyć z opisami w najbliższym czasowo inwentarzu, spisującym wyposażenie pałacu w 1832 r., w którym posługiwano się często lakonicznymi sformułowaniami "dwie figurki stojące". Zachowany na podstawie kwiaciarki charakterystyczny napis czerwoną farbą, odnoszący się do inwentarza sporządzonego po 1850 [po 1856 r.], pozwala stwierdzić, że w tym okresie obie zdobiły parę szaf w Gabinecie skrzydła zamieszkiwanego dawniej przez Lubomirską, a ustawione były na rzeźbionych i złoconych cokołach. Zapewne nie zmieniły swego miejsca w pałacu aż do II wojny światowej, kiedy to zarekwirowane zostały przez Niemców. Rewindykowana została jedynie figurka kobieca, która znalazła się w Muzeum Narodowym w Warszawie, żeby w 1991 r. wrócić do wnętrz, gdzie spędziła prawie półtora wieku.

Wśród ogromnej liczby rzeźbiarskich przedstawień powstałych w manufakturze miśnieńskiej przeważają figurki i grupy figuralne niezbyt dużych rozmiarów, które mogły być stawiane na stole wśród zastawy, na przyściennych konsolkach, a jeszcze później na półkach serwantek. Niezbyt często spotyka się okazałe figury, nastręczające większe problemy z wypalaniem w piecu i wymagające specjalnych miejsc do ekspozycji. Prawie półmetrowej wysokości dama w kapeluszu, trzymająca koszyk z kwiatami (model B 65), nazywana kwiaciarką, pasterką lub ogrodniczką, miała pierwotnie w zbiorach wilanowskich swego towarzysza (model 2686), z którym stanowili parę. Jej twórca, Johann Carl Schönheit, najpierw pomagał najsłynniejszemu modelerowi w Miśni, Johannowi Joachimowi Kaendlerowi, następnie współpracował z przybyłym z Francji Michelem Victorem Acierem, a od 1764/1765 r. zaczął projektować własne dzieła. Pełna wdzięku i subtelności postać kobieca, powstała niedługo po figurce męskiej, doskonale prezentuje twórcze możliwości artysty.

Barbara Szelegejd