Warszawa, 11 maja 2016 r.
OŚWIADCZENIE
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie ze szczególną wagą traktuje kwestie związane z zapewnieniem właściwej opieki nad unikatowymi formami krajobrazu historycznego w bezpośrednim sąsiedztwie wilanowskiego założenia pałacowo-ogrodowego. Zachowanie wyjątkowego bogactwa, budującego Klucz Wilanowski, jest możliwe przy zaangażowaniu instytucji uwzględniających w swojej misji ochronę dobra wspólnego, jak również odpowiednich organów mających realny wpływ na podejmowane decyzje administracyjne, a także społeczności lokalnej. Kształtowanie otoczenia pałacu wymaga szczególnej wrażliwości w procesie planistycznym, gdyż rozwiązania te muszą uwzględniać harmonijne przejście z terenów historycznej rezydencji królewskiej (park i ogrody, rezerwat przyrody, otulina rezerwatu) do otwartej przestrzeni publicznej coraz intensywniej eksploatowanej przez postępujący proces urbanizacji. Obszary na pograniczu tych dwóch stref powinny służyć celom rekreacyjnym połączonym z funkcjami muzealnymi, które zapewnią podtrzymanie zanikających wartości wilanowskiego genius loci. Istotą tej przestrzeni jest połączenie pierwiastka kultury i natury i ich harmonijnej koegzystencji, zgodnie z programem ideowym ustanowionym przez króla Jana III. Podejmowanie pewnych kompromisów w tym przypadku jest niezwykle trudne, co wynika m.in. z postępującej antropopresji i ekspansji rozrastającego się miasta. Muzeum od lat realizuje działania, które mają na celu ochronę najwrażliwszej zabytkowej tkanki i minimalizację negatywnych skutków postępu cywilizacyjnego dla wyjątkowego dobra dziedzictwa narodowego.
Tereny w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum od lat 70. XX w. poddawane są postępującym przekształceniom. Dynamika tych transformacji jest szczególnie widoczna dziś, gdy niecałe 500 metrów od unikalnej bryły XVII-wiecznej rezydencji królewskiej czy rezerwatu przyrody Morysin została zlokalizowana wielopasmowa droga o dużym natężeniu ruchu, nieopodal wyłania się stale powiększające swoje rozmiary osiedle mieszkaniowe „Miasteczko Wilanów”, a w najbliższej przyszłości planowana jest inwestycja budowy galerii handlowej, która z pewnością zaburzy czytelność dotychczasowej wilanowskiej dominanty.
Inwestorzy, planując swoje działania, bazują na korzystnych dla nich zapisach w prawie miejscowym – gdyż uchwalony w czasach Dawnej Gminy Wilanów Plan Miejscowy Zagospodarowania Przestrzennego Przedpola Pałacowego dopuszcza lokalizowanie megagalerii handlowej w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum. Nie jest to z pewnością rozwiązanie powszechnie praktykowane w innych miejscach kultury pamięci, nie zdarza się, by tego rodzaju agresywna infrastruktura usługowa wprowadzała dysonans poznawczy odbiorców i zakłócała proces przeżycia estetycznego, będącego jednym z głównych powodów wizyt w Wilanowie. Błędna decyzja administracyjna sprzed lat jest negatywnym ewenementem w skali świata, dostrzeganym w gronie osób opiniotwórczych i turystów z tegoż świata.
Muzeum uczy się funkcjonować w takiej sytuacji, zgodnie z prawem miejskim i grą inwestorską. Zbieramy informacje o tym, co jest planowane w sąsiedztwie, i antycypujemy skutki, z którymi Muzeum będzie musiało zmierzyć się wskutek realizacji nowych inwestycji. Muzeum stara się aktywnie partycypować w kreowaniu otaczającej przestrzeni m.in. poprzez wskazywanie kierunków w planowaniu przestrzennym. Przygotowało własną propozycję miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla Rejonu Otoczenia Pałacu Wilanowskiego wraz z Morysinem. Niestety większość informacji nie dociera do Muzeum drogą oficjalną, a powiadomienia o postępowaniach administracyjnych są prowadzone bez udziału Muzeum, mimo że właściwe organy administracyjne używają w nich Muzeum jako argumentów bez mojej wiedzy.
Vide:
Proces ekspansji miasta w miejscach o szczególnej wartości ma swoje rygorystyczne reguły. Nie do pomyślenia jest, by przed Wersalem, Schoenbrunnem czy Prado powstały gigantyczne bryły galerii handlowych. Nasi sąsiedzi zadbali o harmonijne planowanie przestrzeni, w której wartości obszarów priorytetowych dyktują warunki dla nowych inwestycji, nie odwrotnie! Poważnym problemem jest również brak aktualnych modeli środowiskowych miasta, sumujących w czasie zjawiska mające wpływ na jakość – a raczej jej brak – życia i utrzymanie istniejących funkcji, a więc modeli innych niż analizy tworzone przez inwestorów. Operaty środowiskowe do planów miejscowych w okolicy pałacu są już dawno nieaktualne – po 15–18 latach od czasu ich powstania.
W trosce o wspólne dobro, jakim są zabytki i przyroda Wilanowa w granicach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, miejscowego pomnika historii i najbliższego w sąsiedztwie krajobrazu historycznego, a także dbając o interes gości Muzeum oraz pośrednio o wizerunek miasta stołecznego Warszawy i państwa polskiego jako opiekunów dziedzictwa, Muzeum stara się w korespondencji z właściwymi organami podnosić kwestię przyszłych skutków planowanych inwestycji – w tym zwiększonego ruchu samochodowego, a co za tym idzie, zanieczyszczenia lokalnego środowiska, wzrostu natężenia hałasu, zapylenia, zasiarczenia, podniesionej temperatury powietrza, obniżenia poziomu wód gruntowych etc. Koszty związane z minimalizacją strat i przywróceniem równowagi unikalnych ekosystemów i wrażliwej substancji zabytkowej ponosić będzie Muzeum – dotowane z pieniędzy publicznych.
Paweł Jaskanis
Dyrektor
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie