© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Jaskólski Mariusz h. Leszczyc

Jaskólski Mariusz h. Leszczyc (zm. 1683), strażnik koronny, dyplomata, wojewoda podolski. W młodości służył na Ukrainie pod dowództwem hetmana Mikołaja Potockiego. W 1648 r. jako rotmistrz chorągwi kozackiej i strażnik wojskowy uczestniczył w bitwie z powstańcami Bohdana Chmielnickiego pod Korsuniem; razem z hetmanami trafił wówczas do niewoli tatarskiej, z której został wypuszczony po kilku dniach za okupem 300 talarów i wysłany do Polski w celu zgromadzenia okupu za Potockiego.

Walczył pod Beresteczkiem i Białą Cerkwią (1651), brał udział w obronie Kamieńca Podolskiego (1652), w wyprawie do Siedmiogrodu przeciw Chmielnickiemu i hospodarowi mołdawskiemu Bazylemu Lupu, oblężeniu Suczawy i kampanii żwanieckiej (1653). W latach 1654-5 trzykrotnie posłował na Krym, doprowadzając do zawarcia sojuszu zaczepno-obronnego przeciw Kozakom i Moskwie oraz sprowadzając posiłki tatarskie. Przyczynił się do przybycia do Polski chana Mehmeda Gireja na czele ordy, która zmusiła Chmielnickiego do poddania się Janowi Kazimierzowi.

W czasie Potopu szwedzkiego pozostał wierny królowi polskiemu; w 1656 r. po raz kolejny posłował na Krym, sprowadzając przeciw Szwedom sześciotysięczny oddział Tatarów Subhan Ghazi Agi. Uczestniczył w bitwie warszawskiej 28-30 VII 1656 r., walkach pod Strzemeszną (24 VIII) i Kwidzyniem (październik); w lutym 1657 r. wyruszył w poselstwie do Turcji z żądaniem ukarania księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego, który w porozumieniu z Karolem X Gustawem najechał Rzeczpospolitą. W 1659 r. został obrany marszałkiem konfederacji, zawiązanej przez niepłatnych żołnierzy; podczas lipcowej komisji we Lwowie doprowadził do wypłaty wojsku części zasług i zabezpieczenia reszty, dzięki czemu konfederację rozwiązano. W 1660 r. walczył z wojskami rosyjskimi Szeremietiewa pod Lubarem i Cudnowem. W 1663 r. uzyskał nominację na kasztelanię sanocką.

Pod koniec lat sześćdziesiątych związał się z hetmanem Janem Sobieskim i pod jego dowództwem brał udział w bitwie pod Bracławiem (26 VIII 1671). Należał do przeciwników króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, uczestnicząc w konfederacji szczebrzeszyńskiej (1672) i zjeździe malkontentów w Łowiczu (1673), skąd jeździł w poselstwie do konfederatów gołąbskich, przyczyniając się do zawarcia ugody między zwalczającymi się stronnictwami. W listopadzie 1673 r. walczył pod Chocimiem. W 1676 r. został kasztelanem kijowskim, w 1680 r. awansował na województwo czernihowskie, a w 1683 – podolskie. Zmarł wkrótce potem, pod koniec 1683 r. Był żonaty z Zofią z Koniecpolskich, wdową po Gabrielu Stempkowskim.