© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
   |   25.11.2019

Konferencja naukowa „Szlacheckie dwory kobiece w XVI–XVIII w.” – call for papers | do 10 stycznia

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie i Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie zapraszają na Ogólnopolską Konferencję Naukową „Szlacheckie dwory kobiece w XVI–XVIII w.”, która odbędzie się 25–26 maja 2020 r. w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Call for papers – do 10 stycznia 2020 r., szczegóły poniżej.

Dwór to przede wszystkim siedziba władcy i miejsce realizacji jego władzy względem poddanych. Istota dworu opiera się zatem na hierarchii i zależności tworzących go osób, jak również na wymianie informacji dotyczących podstaw jego funkcjonowania. Opis struktury dworu nie może być jednak ograniczony do personaliów, organizacji, obowiązków czy piastowanych godności i urzędów, bowiem ludzie tworzący ów mikroświat decydowali także o jego atmosferze i codziennym funkcjonowaniu.

Głównym ośrodkiem politycznym, społecznym, kulturalnym i gospodarczym pozostawał dwór królewski, wyznaczający obyczaje i sposoby zachowania, które z czasem formalizowano w regułach ceremoniału i etykiety dworskiej. Dwór królewski stał się wzorem do naśladowania dla szlachty i magnatów budujących ośrodki polityczne i tworzących własne otoczenie. Dysponentami władzy (w tym przypadku właścicielami lub administratorami majątków) byli oczywiście głównie mężczyźni. Być może z tego powodu polska historiografia, a w ślad za nią pozostałe dziedziny nauk humanistycznych, nie podjęły dotychczas szerzej tematyki związanej z organizacją i funkcjonowaniem dworów znajdujących się we władaniu kobiet lub takich, gdzie kobiety odgrywały ważne role.

Wypracowaniu i rozwinięciu wątku dworów kobiecych w czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej poświęcona będzie konferencja organizowana przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie oraz Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Dotychczasowe publikacje poświęcone życiu i działalności kobiet w Rzeczypospolitej Obojga Narodów od XVI do XVIII w. stanowią ważny punkt odniesienia dla ukazania specyfiki szlacheckiego dworu kobiecego, osadzonego w kontekstach politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Niewykorzystany wciąż w pełni zasób źródłowy – obejmujący dokumenty prawne, rejestry gospodarcze, korespondencję publiczną i prywatną, a także teksty literackie oraz materiały ikonograficzne – pozwala na ukazanie organizacji i działalności dworów kobiecych. Chcemy skoncentrować się zarówno na postaciach właścicielek dóbr, jak i na kobietach tworzących „personel” dworski, np. klientelę czy wchodzących w skład fraucymerów. Brak jasnej kategoryzacji, m.in. w przypadku zarządczyń dóbr, stawia przed badaczami dodatkowe pytania o właściwą rolę kobiet. Sądzimy zatem, że w społeczności dworu kobiecego odnaleźć można jednostki nieprzeciętne, a nawet sprawujące władzę nieformalną.

Call for papers

Oczekujemy wystąpień podkreślających rolę i znaczenie kobiet w organizowaniu i funkcjonowaniu dworów szlacheckich, ukazanych w kontekście sieci społecznej, w której znaczenie mają zarówno czynniki wewnętrzne (związane z działaniem konkretnego dworu), jak i zewnętrzne – sytuacja polityczna i gospodarcza kraju, duchowość, sposoby komunikacji i przepływ informacji, panująca moda czy elementy kultury materialnej. Refleksja nad tymi zagadnieniami powinna prowadzić do próby odpowiedzi na pytanie: czy możemy mówić jedynie o poszczególnych szlacheckich dworach kobiecych czy o szlacheckim dworze kobiecym jako o fenomenie różniącym się w pewnych aspektach od męskiego dworu szlacheckiego. Do udziału w konferencji chcielibyśmy zaprosić przedstawicieli różnych dyscyplin – historyków, historyków sztuki, archiwistów i literaturoznawców – a nasze zainteresowania badawcze skoncentrować wokół następujących zagadnień:

  • kobiecy dwór szlachecki w Rzeczypospolitej od XVI do XVIII w. – opis i interpretacja zjawiska;
  • kobiecy i męski dwór szlachecki – podobieństwa i różnice;
  • organizacja szlacheckich dworów kobiecych w dawnej Rzeczypospolitej (urzędnicy, oficjaliści, słudzy, klienci);
  • podstawy ekonomiczne funkcjonowania dworów kobiecych i administracja majątkiem ziemskim (zabezpieczenie dóbr ziemskich, obrót ziemią kwestie prawne);
  • służba na dworach z perspektywy płci (relacje i zależności pomiędzy służbą żeńską i męską, rekrutacja, awans i sposób wynagradzania służby dworskiej);
  • rezydencje i siedziby należące do kobiet (przestrzeń – architektura – inicjatywy artystyczne);
  • mecenat kulturalny i artystyczny szlachcianek i magnatek (literatura, muzyka, teatr, sztuki plastyczne);
  • szlacheckie dwory kobiece jako ośrodki edukacji i przemian cywilizacyjnych;
  • ceremoniał i etykieta; dworskie uroczystości i rozrywki (codzienność i święto) na kobiecych dworach szlacheckich.

Prosimy o nadsyłanie abstraktów wystąpień (2000–3000 znaków ze spacjami) w nieprzekraczalnym terminie do 10 stycznia 2020 r. Decyzję o zakwalifikowaniu danej propozycji podejmie rada naukowa konferencji w terminie do 31 stycznia 2020 r.

Abstrakty należy przesyłać w formie załącznika do wiadomości e-mail wysłanej na adres: komunikacja@muzeum-wilanow.pl

Konferencja odbędzie się w dniach 25–26 maja 2020 r. w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Organizatorzy konferencji pokrywają koszty noclegów osób spoza Warszawy.

Komitet Naukowy Konferencji:
prof. Bożena Popiołek (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie)
dr Agnieszka Słaby (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie)
dr Anna Ziemlewska (Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie)

Sekretarze konferencji
dr Jarosław Pietrzak (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie)
Konrad Pyzel (Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie)

 

Logo MuzeumLogo UPK