Silva Rerum Urząd prymasa Polski ukształtował się w XV wieku, wskutek obaw po utworzeniu arcybiskupstwa we Lwowie. Zaburzało to tradycyjną hierarchię duchowną w Polsce, na czele której do tej pory stał arcybiskup gnieźnieński. Potwierdzenie zwierzchniej roli arcybiskupa gnieźnieńskiego nad Kościołem w Polsce nastąpiło w 1417 roku, kiedy to arcybiskup Mikołaj Trąba uzyskał tytuł prymasa. Od 1515 roku prymasi uzyskali honorowy tytuł legata papieskiego (legatus natus), zaś strój kardynalski mieli prawo nosić od 1749 roku.
Ze względu na piastowane stanowisko oraz posiadany majątek przywódcy polskiego Kościoła, arcybiskupi gnieźnieńscy, odgrywali pierwszoplanową rolę w państwie. Ich rola niepomiernie wzrosła podczas pierwszego bezkrólewia. Wówczas prymas uzyskał stanowisko interrexa (międzykróla), czyli tymczasowej głowy państwa w czasie od śmierci władcy do wyboru jego następcy. Interrex kierował sprawami państwa, polityką wewnętrzną i zagraniczną. Nie posiadał jednak pełni praw królewskich. Nie miał prawa decydować o wojnie i pokoju czy nominować na urzędy. Teoria jednak pozostawała w tyle za praktyką. Głównym zadaniem prymasa było przygotowanie elekcji, stąd też zwoływał sejmiki i sejmy. Po zakończeniu elekcji, ogłaszał wybór władcy dokonując formalnej nominacji. Wreszcie to prymas posiadał prawo koronacji elekta, z zastrzeżeniem, że podczas nieobecności prymasa, tego aktu może dokonać inny biskup.
Prymas był w zasadzie drugą po królu osobą w państwie. To on przewodniczył obradom senatu, także podczas nieobecności monarchy, oraz decydował o słuszności wypowiedzenia monarsze posłuszeństwa przez poddanych. Jego rangę podnosiły prerogatywy przysługujące udzielnemu władcy, jak chociażby prawo do bicia własnej monety (nie korzystał z tego prawa). Prymas posiadał duży dwór z rozbudowaną hierarchią urzędników. Podczas sejmu ważną rolę spełniał specjalny sługa krucyfer, którego zadaniem było noszenie krzyża przed prymasem. Sługa ów spełniał ważną rolę podczas sejmów. Obracając krzyżem dawał sygnały, jak należy głosować.
Prymas posiadał dwóch zastępców. Pierwszym był biskup kujawski, a drugim poznański, do diecezji którego należała także Warszawa.