© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Kolekcja   Kolekcja   |   29.12.2010

Przybornik balowy, tzw. chatelaine

  • Rzemiosło artystyczne
  • autor nieznany
  • Francja?
  • XIX w.
  • mosiądz, sztancowany, srebrzony, lutowany; tafla lustrzana, szkło przeźroczyste, celuloid
  • 22 x 6,2 x 1,1 cm
  • Wil.5909

Ten oryginalny przedmiot popularnie nazywano w Polsce „szatelenką” - od francuskiego słowa chatelaine (fr. kasztelanowa). Urządzenie to znane już było w XVII w. kiedy to suknie damskie nie miały kieszeni i gospodyni mająca pieczę nad dużym gospodarstwem na klamrze przytwierdzonej do paska przypinała (przeważnie na łańcuszkach) klucze, niekiedy zegarek, nożyczki i inne podręczne drobiazgi potrzebne w codziennej krzątaninie. Były też znane szatelenki ze specjalistycznymi przyborami - np. do haftowania oraz masywniejsze, z dłuższymi łańcuszkami, zwykle z zegarkiem i kluczykiem dla mężczyzn. Nasz unikatowy, zakupiony z prywatnej kolekcji przybornik, stanowi odmianę przypinaną do sukni balowej i jest wyposażony w maleńki notesik z paroma kartkami z białego celuloidu do zapisywania tancerzy przewidzianych w kolejnych tańcach, tulejkowatą oprawkę do małego zaginionego ołówka, lusterko, szklany flakonik na parę kropel perfum i maleńką sakiewkę na kilka monet. Szatelenki szczególną popularność zdobyły w XVIII i XIX stuleciu. Wykonywano je zwykle ze srebra i czasem ze złota lub innych naśladujących je metali.

Joanna Paprocka-Gajek