© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Sobieski Marek h. Janina (1549/50-1605)

 Sobieski Marek h. Janina (1549/50-1605), kasztelan, następnie wojewoda lubelski, dziad króla Jana III Sobieskiego. W 1576 r., zapewne dzięki wstawiennictwu podkanclerzego koronnego Jana Zamoyskiego, został dworzaninem Stefana Batorego. Cieszył się opinią jednego z najbardziej oddanych sług królewskich, słynął z odwagi i siły fizycznej; mimo gwałtownego charakteru i skłonności do awantur zdobył zaufanie władcy, który miał twierdzić, że „gdyby los całego królestwa od jednego harcu zależał”, jego właśnie wystawiłby do walki.

Brał udział w wojnie z Gdańskiem (17 IV 1577 r. pod Lubieszowem został ranny w nogę) i z Moskwą, odznaczając się w bitwie pod Toropcem 19 IX 1580 r. Po śmierci Batorego poparł kandydaturę Zygmunta Wazy; po jego wyborze na króla walczył przeciw zwolennikom arcyksięcia Maksymiliana Habsburga w obronie Krakowa (XI 1587) oraz w bitwie pod Byczyną (24 I 1588), a następnie z polecenia Zamoyskiego strzegł uwięzionego w Krasnymstawie Maksymiliana. Posłował na sejmy 1592, 1595 i 1596 r., jako kalwinista występując w obronie praw różnowierców. W 1596 r. wszedł do senatu jako kasztelan lubelski, a w następnym roku awansował na wojewodę lubelskiego; być może ceną awansu było przejście na katolicyzm, co nastąpiło prawdopodobnie w połowie 1598 r. W 1600 r. uczestniczył w wyprawie Zamoyskiego do Mołdawii i 20 X walczył na czele prawego skrzydła polskiego w zwycięskiej bitwie z siłami hospodara Michała Walecznego pod Bukowem, a być może był również autorem planu bitwy. W 1601 r. sprawował naczelne dowództwo nad armią ukrainną. Dzięki życzliwości władców i Zamoyskiego położył podwaliny pod fortunę rodu Sobieskich, m.in. nabywając dobra złoczowskie w ziemi lwowskiej. Zmarł 10 XI 1605 r. w Pilaszkowicach. W małżeństwie z Jadwigą ze Snopkowskich miał synów Jakuba i Jana oraz córki: Zofię, Aleksandrę Mariannę, Katarzynę, Gryzeldę i Annę. Drugie małżeństwo, z Katarzyną z Tęczyńskich, pozostało bezdzietne.