© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Stemmaty w staropolskich książkach

Stemmaty w staropolskich książkach, czyli rzecz o poezji heraldycznej
Bartłomiej Czarski

Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, ISBN 978-83-63580-07-0, s. 300, il. 45.

Stemmaty były na tyle rozpowszechnione w drukach wydawanych od XVI do połowy XVIII w. w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, że należałoby mówić o nich jako o pewnym fenomenie staropolskiej kultury książkowej. Były to struktury słowno-obrazowe złożone z herbu i krótkiego wiersza, które pełniły funkcję panegiryczną i propagandową, poprzedzały zarówno mowy weselne czy pogrzebowe, jak i teksty polityczne. Zawarte w nich treści pochwalne kierowały uwagę na osobę bohatera utworu lub mecenasa oraz dowodziły wspaniałości opiewanego rodu. Wiersze na herby pisali niekiedy najlepsi twórcy, żeby wspomnieć: Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Uważna lektura wybranych przez Bartłomieja Czarskiego stemmatów odsłania nam obraz świata szlacheckich wartości. Tłem jest panorama kultury sarmackiej, którą cechowała z jednej strony wielowyznaniowość i wielokulturowość, z drugiej – jedność osiągana dzięki wspólnocie dziedzictwa antycznego i dzięki językowi komunikacji szlacheckiej, jakim do końca XVIII w. pozostawała łacina.
prof. dr hab. Barbara Milewska-Waźbińska

Rozprawa doktorska Bartłomieja Czarskiego, na której podstawie muzeum wydało tom „Stammaty w staropolskich książkach”, została wyróżniona w konkursie na najlepszą rozprawę doktorską za lata 2011–2013 dotyczącą epoki baroku. Praca „Stemmata w ramie wydawniczej druków z okresu staropolskiego – studium zjawiska” została napisana pod kierunkiem prof dr hab. Barbary Milewskiej-Waźbińskiej.

Kup teraz w e-sklepie