Benedyktyńscy winiarze
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Benedyktyńscy winiarze Roman Marcinek
44_komensky_wina wytwarzanie.jpg

Budynek opactwa tynieckiego to zaklęta w kamień kwintesencja reguły św. Benedykta. Samotne, niegdyś na odludziu położone wzgórze, na którym je fundowano, niejako podkreśla ideę zakonnego oderwania od spraw doczesnych, dobrowolnej izolacji i oddania się sprawom boskim. Wzgórze wznoszące się naprzeciw benedyktyńskiego klasztoru z dawien dawna nosi nazwę Winnica. I mimo że od lat nie ma śladu po winnej latorośli, nazewnictwo miejscowe przechowało tradycję uprawy, której początków należy szukać jeszcze w średniowieczu. Uprawa winogron w szczególny sposób związana była z symboliką chrześcijańską. Winne grona, tłocznia i wino mają swe znaczenie przy wyrażaniu sensu podstawowych prawd wiary. Nic więc dziwnego, że przybyli nad Wisłę benedyktyni przenieśli ze swych dawnych siedzib sadzonki winogron. Nie jesteśmy w stanie podać konkretnej czy nawet przybliżonej daty zaprowadzenia tej uprawy w Tyńcu. Nie wdając się zatem w spekulacje, trzeba przywołać świadectwo Jana Długosza, który pierwszy odnotował istnienie benedyktyńskiej winnicy. Zapewne w nieistniejącym archiwum tynieckim znaleźlibyśmy niejedną dotyczącą jej wzmiankę. W zachowanych aktach ostały się jednak tylko odpryski. O winnicy wspominają inwentarze sporządzane z okazji przejmowania władzy przez nowego opata, nie dając jednak żadnych informacji prócz tej, że w ogóle istniała. Dopiero nota w inwentarzu z 1739 świadczy, że winnica otoczona była solidnym parkanem. Nic dziwnego, wszak winogrona były rzadkimi owocami i na pewno nie brakło na nie postronnych amatorów.

Uprawa winorośli trwała do początków XIX w., mimo zniszczeń w winnicy, jakich dokonali konfederaci barscy. Wznieśli oni bowiem na szczycie wzgórza fort, który wraz z klasztorem i fortyfikacjami na tzw. Szpitalce stanowił mocny rygiel obronny. Położenie fortu widać dokładnie na planach z czasów konfederackich. Zaznaczono na nich także obszary upraw rolnych, choć trudno dziś wyrokować, czy wszystkie grunta na Winnicy pokrywała winorośl.

Relacji świadków nie zachowało się wiele. Wincenty Płaczkowski, były oficer napoleoński, pisał: Byłem tedy w szkołach na Tyńcu […], a na tym samym brzegu rzeki naprzeciw tego klasztoru znajduje się druga góra większa i wyższa nazywana Winnica, a to dla tego, że dawnemi czasy była zasadzona winną macicą i jeszcze wtedy gdy tam byłem więcej jak morg jeden krzewów znajdowało się, które rodziły winograd, ale zdziczały, bo go nikt nie uprawiał. Bywający w Tyńcu na przełomie XVIII i XIX w. młody Ambroży Grabowski zauważył, że było i dosyć winnej latorośli. Po latach wspominał tynieckie rodzynki, które robiły na nim dużo większe wrażenie niż stosy foliantów i kwartantów, strawa dobra dla molów, nie dla ludzi. Ostatnia wzmianka wiążąca się z tynieckimi winoroślami pochodzi z r. 1803, kiedy ruchomości tynieckie inwentaryzowała komisja biskupia. Wśród inwentarzy zachował się spis urządzeń winiarskich związanych z benedyktyńską winnicą. Wymieniono w nim m.in. prasę ze śrubą i wołkiem do tłoczenia lagru, berulec żelazny z korbą, karmeser i liwarek kwartowy. Resztki parkanu na wzgórzu Winnica widoczne są jeszcze na szkicu Łukasza Kozakiewicza z r. 1824.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem