Bibliotheca Senatus Gedanensis
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Bibliotheca Senatus Gedanensis Hanna Widacka
44_bibliotheca senatus gedanensis.jpg

Biblioteka Rady Miasta Gdańska (Bibliotheca Senatus Gedanensis) została założona w 1596 r. przede wszystkim na potrzeby uczniów i profesorów Gimnazjum Akademickiego, jednak nie była to biblioteka szkolna, ale miejska, i tak ją traktowano. Jej podstawę stanowił humanistyczny księgozbiór (ok. 1140 dzieł) włoskiego wygnańca Jana Bernarda Bonifacio, markiza Orii, oraz dawna kolekcja ksiąg z franciszkańskiego klasztoru w Gdańsku. W 1597 r. nabyto trzy zasobne biblioteki prywatne tutejszych uczonych: teologa Aleksandra Glasera, prawnika Henryka Lemke i historyka Kaspra Schütza. Zbiory Biblioteki Miejskiej powiększały się też drogą zapisów i darowizn, w tym od wykształconych kobiet (jak np. Korduli Feldstette czy Elizabeth Brandes), których nie brakowało nad Motławą. Na przestrzeni wieków XVII i XVIII Biblioteka wchłonęła w ten sposób kolekcje między innymi Jerzego Knophiusa, Walentego Schlieffa, Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza, Jana Uphagena. Jej zbiory liczyły w XVII w. ponad 12 tysięcy tomów, a w XVIII w. – ok. 26 tysięcy.

Biblioteka, podlegająca Radzie Miasta i stąd zwana niekiedy Radziecką, jako jedna z pierwszych miała charakter publiczny. Polityką zakupów kierował specjalnie przez Radę wyznaczony protobibliotekarz – jeden z rajców, członek Kolegium Szkolnego, który starał się także o wsparcie finansowe i pozyskiwanie książek od gdańszczan. Biblioteka – zlokalizowana w Gdańskim Gimnazjum Akademickim - otwarta była dla czytelników dwa razy w tygodniu, w środę i w sobotę od godziny 2 do 4 po południu. Korzystano z niej na ogół na miejscu. Książki – zgodnie ze spisanym w 1686 r. regulaminem - do domu pożyczano tylko profesorom, i to na bardzo krótko. Biblioteka mieściła się w czterech salach parterowych dawnego klasztoru, a w każdej znajdował się stół pokryty suknem w czterech kolorach – białym, czerwonym, żółtym i zielonym. Trzy pierwsze barwy nawiązywały do herbu Gdańska – i te stoły rezerwowano dla profesorów. Kolor zielony, oznaczający niedojrzałość intelektualną młodzieży, przeznaczano studentom.

Pierwszy inwentarz spisano w 1596 r. (księga Index librorum autorstwa Daniela Asaricusa, zachowana do dziś), pierwszy ekslibris (herbowy), rytowany na miedzi przez Jonasza Silbera, powstał w rok później, w 1597 r.

Wygląd jednej z sal Biblioteki przekazuje okazały miedzioryt załączony do pomnikowego dzieła Reinolda Curickego Der Stadt Dantzig. Historische Beschreibung (...), dedykowanego burmistrzowi i rajcom Gdańska (Dantzig 1688). Ta przestronna, sklepiona gwiaździście hala, otwierająca się frontalnie pięcioma arkadami, jest rozczłonkowana działowymi ścianami na pięć mniejszych, podłużnych pomieszczeń. Regały, szczelnie opasujące ściany, piętrzą się, sięgając sklepienia ; na ich tle wiszą portrety uczonych, a w specjalnej zakratowanej obudowie straszy zmumifikowany, ogromnego wzrostu kościotrup. Wnętrze ożywia sztafaż figuralny – czytelnicy (pierwszoplanowe postacie to profesorowie i studenci Gimnazjum) i obsługujący ich bibliotekarze, korzystający z niebotycznych drabin. Sztych rytował nieokreślony grafik według rysunku przypisywanego Andrzejowi Stechowi (1635 – 1697), o którym zasłużony Edward Rastawiecki napisał, iż był „rodem z Gdańska, wyborny malarz historyczny i portretowy, należący do celniejszych artystów swego czasu”.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem