Herb Macieja Strubicza
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Herb Macieja Strubicza Hanna Widacka
44_herb macieja strubicza.jpg

Nie wiadomo, czy kiedykolwiek powstał ani czy zachował się jakiś wizerunek Macieja Strubicza (ok. 1530 – 1604), sekretarza i kartografa króla Stefana Batorego, autora szeregu map partykularnych Polski. Wszakże jego osoba godna jest ze wszechmiar przypomnienia.

Ten czołowy kartograf polski XVI w. pochodził ze Śląska, z rodziny Strubitzów, o czym świadczy najlepiej okazałe epitafium Jana (Hansa) Strubicza (zm. 1568) w kościele św.Jakuba w Nysie. Działając w służbie króla Stefana, Strubicz przygotowywał w okresie kampanii połockiej mapę, obejmującą cały teatr wojny z Iwanem Groźnym (część Wielkiego Księstwa Litewskiego i Moskiewskiego oraz Inflanty). Ok. 1581 r. opracował on drugą, poprawną redakcję wspomnianej mapy, opublikowaną w Kolonii w technice miedziorytu przez Marcina Kromera (1589). Po zakończeniu wojen polsko – moskiewskich i przyłączeniu Inflant do Polski, ok. 1582 r. kartograf wykonał nową, ostatnią redakcję mapy teatru wojny, wydatnie poprawioną na podstawie nowych materiałów ( na niej wzorował się Merkator, opracowując mapę Litwy oraz mapę Inflant i Księstwa Moskiewskiego). Był on też autorem generalnej mapy Polski, która – podobnie jak większość jego prac – pozostała w rękopisie i nie dotrwała do naszych czasów.

Wszakże Strubicz jest postrzegany głównie jako twórca mapy Wielkiego Księstwa Litewskiego, opracowanej z inicjatywy Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki” w latach 1585 – 1599. Była ona gotowa z pewnością w sierpniu 1599 r.; w sprawie jej rytowania autor pertraktował z gdańskim sztycharzem Janem Kolnerem, najprawdopodobniej bez powodzenia. Ostatecznie mapę zrealizował w 1613 r. Tomasz Makowski (1575 ?– 1630 ?), grafik czasowo zatrudniony przez wspomnianego „Sierotkę” na dworze nieświeskim. Artysta musiał więc być znany osobiście Strubiczowi, ponieważ ten ostatni pozostawał także w służbie księcia, pełniąc funkcję dworzanina i nadwornego kartografa oraz – czasowo – towarzysza podróży  Radziwiłła w jego słynnej pielgrzymce do Ziemi Świętej.

W 1583 r. Strubicz został nobilitowany w Warszawie ; nadano mu wtedy herb własny, który uwiecznił w zupełnie nieznanym miedziorycie właśnie Tomasz Makowski. Sygnowana, całostronicowa rycina, zamieszczona w druku Epigrammata in Stemma Generosi Nobiliss. Que Viri D. Matthiae Strobicz, S. R. M. Secretarii, Eqv. Poloni (1603), jest niezwykle dekoracyjna. Pośrodku kompozycji widnieje pięciopolowy, rollwerkowy kartusz, który otaczają bujne labry z niemalże mięsistych liści akantu. W czterech polach kartusza rozmieszczono naprzemianlegle herby: Topór i ukoronowany dwugłowy Orzeł, a w polu sercowym – w małym kartuszu z królewską koroną – wspiętego na tylnych nogach koziołka. Rozmieszczone w kompozycji inicjały M S S S R M dają się rozwiązać jako: Matthias Strobicz Secretarius Sacrae Regis Majestatis. Obecność powtarzającego się herbu Topór staje się jasna wobec faktu, iż nobilitowany kartograf został adoptowany przez Gabriela Tarłę, kasztelana radomskiego, ochmistrza dworu królowej Katarzyny, oraz Jana z Tęczyna, starostę lubelskiego.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem