Itinerarium
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Itinerarium Adam Kucharski
57_mapa polski i litwy.jpg

Itinerarium – termin związany z odbywaniem podróży w dawnych wiekach, stosowany powszechnie od czasów średniowiecza do końca XVIII w. Pierwotnie to pochodzące z języka łacińskiego pojęcie oznaczało po prostu plan podróży (łac. iter, itineris – droga, podróż, marszruta). Nie miały w tym względzie specjalnego znaczenia ani rodzaj podroży, ani jej cel. Opis podróży ewoluował od skrótowego sprawozdania, które sporządzano jeszcze przed wyruszeniem w drogę i służyło po prostu jako plan, który starano się zrealizować i ewentualnie korygowano w trakcie podróży. Z czasem coraz większą rolę zaczęły odgrywać relacje z podróży, pisane w trakcie jej trwania.

Najprostszą formą takiego itinerarium było po prostu zestawienie odwiedzanych miast, ułożone w chronologicznej kolejności odwiedzania. Stąd wywodzi się specyficzny rodzaj itinerariów, np. staropolskich, które stanowiły rodzaj przewodnika dla podróżnych. Podawały one zarys drogi dzielącej punkty docelowe z wyszczególnieniem dystansu dzielącego początkowy i końcowy punkt peregrynacji. Dystans podawano w różnych jednostkach miar długości (najczęściej były to mile stosowane w danym kraju). Wyszczególniano także ewentualne przeszkody na drodze, np. rzeki czy góry. Faktycznie najczęściej termin ten stosowano po prostu do relacji z podróży, która stała się specyficznym gatunkiem literackim, którego reguły konstrukcji określał sam charakter każdej podróży. Tak więc itinerarium obejmowało kolejne miejscowości leżące na trasie peregrynacji, odległości między nimi oraz elementy topograficzne (rzeki, cieśniny, góry, morza, itp.). Itinerarium pokazuje przede wszystkim ciągłość podróży rozumianej jako przebywanie drogi i pokonywanie przestrzeni.

Przykładem staropolskiego itinerarium tego typu może być XVII-wieczne Itinerarium ze Gdańska do Malborka i innych miast polskich, stanowiące odpowiednik dzisiejszych map drogowych. W toku rozwoju itinerarium uległo rozwojowi i poszerzeniu, zawierając także wyszczególnienie lub nawet krótki opis obiektów godnych obejrzenia w danej miejscowości. Termin stosowano także w odniesieniu do pielgrzymek. Już jeden z pierwszych opisów pielgrzymki do Ziemi Świętej, pochodzący z końca IV w., nosił nazwę Itinerarium Egeriae. W praktyce peregrynacji staropolskich terminu tego używano także na określenie rozbudowanych opisów podróży, najczęściej odbywanych przez duchownych, np. w XVII w. Itinerarium quorundam patrum Soc. Iesu, natione Polonorum, czy Itinerarium Neodolsco Romam z lat 1747-1748, albo Itinerarium R.P. Jacobi Lanhaus canonici, z lat 1768-1769. Zapis podróży osób świeckich z reguły nosił nazwę diariusza podróży, peregrynacji lub drogi. Często tytuł podawano w wersji łacińskiej jako diarium itineris, np. Diarium itineris R. Zawadzki Romam z 1750r. Itineraria wydawano drukiem jako pomoce podróżne. Natomiast staropolskie itineraria podróżne z reguły pozostawały w rękopisie. Używano również nazwy itinerariusz.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem