Lekcja muzyki (Apollo, Pan i Marsjasz)
karta katalogowa kolekcji
Malarstwo
Johann Carl Loth, krąg ?
Włochy, (Wenecja ?)
2. poł. XVII w.
Olej, płótno
131,4 x 94 cm
Wil.1997
Nie mamy pewności, jak wyglądała pierwotna kompozycja obrazu, ponieważ w nieznanych okolicznościach wycięto ją w kształt owalu, a następnie dosztukowano naroża, by uzyskać prostokąt. To ciekawe ikonograficznie przedstawienie stylem malowania jest zbliżone do dzieł cenionego malarza pochodzenia niemieckiego Johanna Carla Lotha (1632–1698), zw. Carlotto, który osiadł we Włoszech. Początkowo artysta przebywał w Rzymie, gdzie miał możność poznania twórczości Caravaggia i caravaggionistów. Po 1756 r. na stałe zamieszkał w Wenecji. Tam uległ wpływom Johanna Lyssa i Giambattisty Langettiego. Jakiś czas pracował w warsztacie Pietra Liberiego. W swoich obrazach Carlotto połączył naturalistyczny styl Caravaggia z tradycjami malarstwa weneckiego.
Zakupiona scena mitologiczna, określona jako Lekcja muzyki, której inspirację można znaleźć w sztuce antycznej, wyobraża trzech słynnych muzyków – Apolla i Marsjasza, słuchających bożka Pana, grającego na syryndze. Pomysł zestawienia razem tych trzech mitologicznych postaci, z których zarówno Pan, jak i Marsjasz rywalizowali z Apollem o pierwszeństwo w grze na instrumentach muzycznych, jest oryginalny i niespotykany w sztuce. Znana jest w kilku wersjach rzeźba starożytna (Muzeum Narodowe w Neapolu oraz Muzeum Term w Rzymie), przedstawiająca Pana uczącego gry na syryndze młodego, pięknego mężczyznę. Postać ta w literaturze jest różnie określana. Niekiedy jako Olympos – słynny muzyk, grający na aulosie, uchodzący za syna Marsjasza. Innym razem identyfikowana jest z odznaczającym się również urodą Dafnisem – półbogiem, synem Hermesa, o którym wiadomo, że Pan także uczył go muzyki. Przede wszystkim utożsamiany jest jednak z Apollem. W obrazie wilanowskim przemawia za tą interpretacją górny fragment instrumentu muzycznego, przypominający zwieńczenie liry – atrybutu Apolla – który po konserwacji stał się wyraźnie widoczny.
Zwraca uwagę staranne opracowanie muskulatury Pana, charakterystyczne dla przedstawień męskich torsów w malarstwie Johanna Carla Lotha. Decyzję o zakupie interesującego dzieła podjęto nie tylko ze względu na fakt, że właściciele Wilanowa kolekcjonowali malowidła o tematyce mitologicznej, ale również dlatego, że w zbiorach wilanowskich znajduje się obraz namalowany przez ojca Carlotta, Johanna Ulricha Lotha, także zaliczanego do caravaggionistów, ukazujący ewangelistę św. Łukasza; ponadto zachowała się też przypisana jego utalentowanemu synowi kompozycja Caritas Romana, przewieziona przez Stanisława Kostkę Potockiego z pałacu w Radzyniu, siedziby rodowej Pilawitów.
Krystyna Gutowska-Dudek
Polecane
Apollo i dwie Muzy
W zbiorach wilanowskich do 1939 r. znajdowały się dwa alegoryczne obrazy mistrza Batoniego: Apollo i dwie Muzy oraz Alegoria architektury, …
Instrumenty w baroku
Rozwój stylu monodycznego i wzrost dramatyzmu wpłynął na ukształtowanie się instrumentów barokowych. Musiały charakteryzować się one dużymi możliwościami dynamicznymi, szeroką …
Jak muzyka kameralna łagodziła w Wilanowie obyczaje
Jakub Sobieski, wysyłając w 1645 roku na zagraniczne studia swych nastoletnich synów, Marka i Jana, w ojcowskiej instrukcji zalecał potomkom: …