Monstrancja Siegfrieda Örnstera z Kaplicy Królewskiej w Gdańsku
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Monstrancja Siegfrieda Örnstera z Kaplicy Królewskiej w Gdańsku Anna Frąckowska
Monstrancja promienista z Bazyliki Mariackiej w Gdańsku.jpg

Kaplica królewska w Gdańsku, wzniesiona w latach 1678-1681 dzięki protektoratowi i finansowemu wsparciu króla Jana III, była przez szereg lat główną katolicką świątynią w zdominowanym przez protestantów mieście. Budowa nowego miejsca kultu wiązała się nie tylko z wystawieniem samego budynku, ale także fundacją ołtarzy, ich wystrojem i wyposażeniem w niezbędne sprzęty i naczynia liturgiczne. Niestety, pierwotnie sprawione argenteria nie dotrwały do naszych czasów, zachowało się natomiast kilka ciekawych złotniczych przedmiotów wykonanych dla kaplicy w XVIII wieku. Należy do nich barokowa monstrancja z 1717 roku.

Naczynie jest dziełem znamienitego gdańskiego złotnika przełomu XVII i XVIII wieku, Siegfrieda Örnstera. Jak głosi inskrypcja grawerowana na stopie, fundował ją Andrzej Korsz, kanonik włocławski, oficjał pomorski i proboszcz Kaplicy Królewskiej w Gdańsku pod wezwaniem Ducha Świętego, Św. Jana Chrzciciela i Andrzeja Apostoła, który sprawował ten urząd w latach 1712-1719.

Jak wszystkie monstrancje barokowe, nie był to jedynie przedmiot o prostej funkcji użytkowej. W budowie oraz ikonografii naczynia zawarte są nawiązania do jej fundatora, miejsca przeznaczenia oraz przede wszystkim potwierdzenie dogmatu Soboru Trydenckiego o rzeczywistej obecności Ciała Chrystusa w Eucharystii.

W stopie naczynia zaznacza się jego podział na osiem pól. Liczba ta oznacza pełnię i odnosi się do Chrystusa (siedem dni stworzenia świata dopełnione zostało przez ósmy dzień Zmartwychwstania). Na stopie widnieje także przedstawienie Chrystusa Zmartwychwstałego. Pozostałe ukazane postaci odnoszą się do patronów kaplicy (św. Jan Chrzciciel i św. Andrzej Apostoł) oraz Kościoła NMP (Najświętsza Maria Panna). Kwiaty i owoce w trzonie naczynia symbolizują obfitość łask bożych. Poniżej promienistej glorii znalazła się para figurek aniołów dźwigających kłosy parzenicy i owoce latorośli. Jest to unaocznienie składników Eucharystii – chleba i wina. Winne grona podkreślają dodatkowo rzeczywistą obecność Chrystusa (jest to element polemiki z protestantami zarzucającymi katolikom przyjmowanie w komunii jedynie Ciała Zbawiciela, pozbawionego Krwi). Wokół reservaculum (przeszklonej puszki na hostię) umieścił złotnik szeroki krąg obłoków. Jest to widoczny znak bożej obecności – pojawiający się w Starym Testamencie słup dymu, obłok spowijający Arkę Przymierza, dym kadzidła przy ofiarnym ołtarzu. Wyobraża ona także Niebo z siedmioma kręgami anielskimi w postaci uskrzydlonych główek oraz figurą Boga Ojca i Gołębicy Ducha Świętego. Centralnym elementem jest Chrystus ukryty pod postacią hostii.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem