nieslyszacy
PL EN
Unia Europejska
Unia Europejska

Oświadczenie ws. komentarzy prasowych dot. wyroku zasądzającego odszkodowanie za rękopisy iluminowane z dawnej Biblioteki Wilanowskiej

Wysłane do Polskiej Agencji Prasowej SA:

Oświadczenie Muzeum Pałacu w Wilanowie w związku z wyrokiem częściowym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 maja 2013 r. w sprawie z powództwa spadkobiercy Adama Branickiego przeciwko Muzeum Narodowemu w Warszawie i Muzeum Pałacowi w Wilanowie o wydanie (IC 1965/02).

W związku z notatką prasową podaną 27.05.2013 przez internetowe wydania dzienników „Rzeczpospolita” i „Nasz Dziennik” oraz portal internetowy Gazeta.pl – z odwołaniem do źródła w postaci PAP – dotyczącą wyroku częściowego w sprawie z powództwa jednego ze spadkobierców Adama Branickiego przeciwko Muzeum Narodowemu w Warszawie i Muzeum Pałacowi w Wilanowie o wydanie, oczekuję, iż sprostują Państwo kilka podanych w niej faktów.

Przede wszystkim „oddział w Wilanowie” Muzeum Narodowego w Warszawie nie został obciążony jakimkolwiek odszkodowaniem i nie jest stroną sporu sądowego, ponieważ od prawie 20 lat nie istnieje. Od 1995 r. pałac i zbiory wilanowskie znajdują się pod opieką samodzielnej instytucji kultury – Muzeum Pałacu w Wilanowie.

Muzeum Pałac w Wilanowie zostało pozwane w sprawie, o której mowa w notce prasowej, obok Muzeum Narodowego w Warszawie, jednakże skierowane pod jego adresem roszczenie odszkodowawcze, którego dotyczył wyrok częściowy, zostało oddalone w całości. Oznacza to, że Muzeum Pałac w Wilanowie wygrało w tym zakresie proces w pierwszej instancji.

Nie jest poza tym prawdą, iż biegli wycenili przedmiot sporu (rękopisy) na 750 000 zł – w rzeczywistości dokonana przez nich wycena opiewa na kwotę 1 188 004 zł. Odszkodowanie zasądzone od Muzeum Narodowego w Warszawie wynoszące nieco ponad 80 000 zł to zatem jedynie ok. 7 proc. ww. wartości rękopisów.

Jak zaznaczono wyżej, wyrok dotyczył tylko części przedmiotu pozwu, w którym spadkobierca zażądał wydania starodruków, książek, grafik i rycin (których własność według niego przysługiwała Adamowi Branickiemu). Muzeum stoi na stanowisku, że dotąd nie wykazano, by rzeczy te we wrześniu 1944 r. (kiedy sojusznicze wobec III Rzeszy wojska węgierskie ewakuowały Branickich z Wilanowa do Nieborowa) były własnością Adama Branickiego, a nawet, że rzeczy te były w jego posiadaniu. Stąd też od marca 2013 r. w pałacu w Wilanowie Sąd i wyznaczeni przez niego biegli prowadzą oględziny, które konfrontują zbiory muzealne z wykazem obiektów przedstawionym przez powoda. Muzeum Pałac w Wilanowie przejęło ww. zbiory od Muzeum Narodowego w Warszawie w 1995 r. Muzeum Narodowe w Warszawie stworzyło je zaś na bazie obiektów pochodzących z różnych źródeł, nie tylko z resztek zbiorów, które pozostały w obrabowanym i splądrowanym przez wojska okupacyjne pałacu wilanowskim (prof. Stanisław Lorentz w lutym 1945 r. stwierdził, że pozostała w nim tylko 1/5 znanych mu sprzed wojny zbiorów). Zdaniem Muzeum Pałacu w Wilanowie Muzeum Narodowemu w Warszawie jako posiadaczowi zbiorów wilanowskich do 1995 r. z mocy art. 301 dekretu z 11 października 1946 r. prawo rzeczowe (i obecnego art. 7 kodeksu cywilnego) przysługuje domniemanie dobrej wiary. Z samego tylko faktu, iż w roku 1994 sąd administracyjny w indywidualnej sprawie (dotyczącej niektórych ruchomości po Adamie Branickim) uznał, że przepis §11 rozporządzenia wykonawczego z dnia 1 marca 1945 roku do dekretu o reformie rolnej – przewidujący wywłaszczenie ruchomości o wartości historycznej i naukowej – wykraczał poza delegację ustawową, nie można wyprowadzić, że Muzeum Narodowe w Warszawie było posiadaczem w złej wierze  to znaczy takim, który powinien wiedzieć, iż własność przedmiotowych obiektów nie przeszła na Skarb Państwa i że pozostaje ona przy poprzednim właścicielu. Podkreślić trzeba, że do lat 90. XX w. nie funkcjonowało w powszechnej świadomości, m.in. instytucji kultury, podejrzenie, iż nacjonalizacja dóbr kultury dokonana po II wojnie światowej mogła nie skutkować nabyciem prawa własności przez Skarb Państwa. Według tego zaś stanu świadomości oceniać należy dobrą wiarę posiadacza w niniejszym sporze. Oczywistym jest, że państwowa osoba prawna, jaką było Muzeum Narodowe w Warszawie, nie mogło (i nadal nie może) uznawać przepisów obowiązującego powszechnie prawa za nieważne lub niekonstytucyjne. Prawo takie mają tylko sądy. Należy zwrócić uwagę, że niezasadność obciążania przymiotem złej wiary innych państwowych osób prawnych władających mieniem przejętym przez państwo po 1945 r. znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Na zakończenie, odnosząc się do kwestii nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia roszczeń w tej sprawie ze względu na fakt, „iż w okresie represyjności systemu prawa w PRL wystąpienie do sądu przez rodzinę Branickich teoretycznie było możliwe, ale nie istniały instrumenty prawne do dochodzenia roszczeń o charakterze windykacyjnym lub odszkodowawczym”, Muzeum podniosło, iż z archiwalnych dokumentów znanych stronom sporu i złożonych do akt sprawy wynika, że w przypadku poprzedników prawnych powoda argumenty o represyjności systemu politycznego lub prawnego PRL nie mogą mieć zastosowania, albowiem pokazują one dostatecznie jasno, że spadkobiercy Adama Branickiego po wojnie skutecznie wykorzystywali nie tylko środki prawne, ale także nieformalne naciski na przedstawicieli ówczesnego aparatu władzy. W swojej działalności wykazywali się niewątpliwie skutecznością, konsekwencją i determinacją. Opresyjność reżimu PRL nie dotykała ich zatem w sposób, który by uniemożliwiał dochodzenie roszczeń majątkowych na drodze cywilnoprawnej. Ostateczna ocena tych okoliczności będzie należeć do sądu drugiej instancji.

Paweł Jaskanis,
dyrektor Muzeum Pałacu w Wilanowie

2013-05-29

Oświadczenie muzeum dot. uchylenia wyroku zasądzającego odszkodowanie za rękopisy iluminowane z dawnej Biblioteki Wilanowskiej

Oświadczenie Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie dotyczące uchylenia w dniu 16 kwietnia 2014 r. przez Sąd Apelacyjny w …

44_biblioteka wilanowska.jpg

Biblioteka Wilanowska

Adam hrabia Branicki, właściciel Wilanowa, aktem notarialnym, spisanym w Warszawie 15 kwietnia 1932 r., ofiarował „Państwu Polskiemu do dyspozycji Pana …

Biuletyn Informacji Publicznej Biuletyn Informacji Publicznej

Muzeum w Internecie

Organizator

Partnerzy

Sponsorzy

Idea & Design
Copyright © Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem