© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
   |   14.10.2020

„Chrystus Zbawca Świata” („Salvator Mundi”) z Kolekcji prywatnej

Bezpośrednim pierwowzorem dla obrazu Chrystus Zbawca Świata (Salvator Mundi) z Kolekcji prywatnej jest dzieło przypisywane Bartholomeusowi Sprangerowi (1546–1611), przechowywane w galerii obrazów przy kościele Hieronimitów (La Quadreria dei Girolamini) w Neapolu.

Druga, bardzo podobna wersja tej kompozycji, również przypisywana Sprangerowi, od 1983 r. znajduje się w zbiorach Musée Ingres Bourdelle w Montauban we Francji (tempera, deska, 32,5 x 25,5 cm; nr inw. MI.83.5.2)[1]. W owej wersji dają się zaobserwować drobne różnice w stosunku do dwóch wspomnianych obrazów, zwłaszcza w partii oczu i łuków brwiowych oraz w sposobie malowania włosów Chrystusa, jak również w masywniejszym modelunku kuli ziemskiej, na której Zbawca Świata, przenikliwie wpatrujący się w widza, opiera obydwie dłonie.

Spranger, urodzony w Antwerpii malarz i rytownik, wkrótce po przybyciu do Włoch w 1565 r. otrzymywał prestiżowe zamówienia od dworów: kardynalskiego (Alessandra Farnese; 1567) i papieskiego (Piusa V; 1570). Kariera artystyczna Sprangera nabrała większego tempa od nominacji w 1581 r. na nadwornego malarza cesarza Rudolfa II Habsburga w Pradze; niebawem zyskał on wpływ na całą oprawę estetyczną Rudolfińskiego dworu. Od 1582 r. z polecenia cesarza odbywał podróże do Augsburga i Wiednia, potem znów osiadł w Pradze. Zyskał ogólnoeuropejską sławę mistrza Manieryzmu, ugruntowaną jeszcze dzięki ostatnim badaniom[2].

Kopia według Bartholomeusa Sprangera, którą można podziwiać na wystawie w pałacu wilanowskim, została namalowana w technice olejnej na blasze miedzianej o wymiarach 29,2 x 38,2 cm. Jej autor pozostaje nieznany. Na podstawie badań konserwatorskich czas powstania obrazu określa się (w przybliżeniu) na XVII–XVIII w.



[1] https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/joconde/06070000256 (dostęp: 11.10.2020).
[2] Zob. np. katalog wystawy monograficznej Sprangera, otwartej w listopadzie 2014 r. w Metropolitan Museum of Art: S. Metzler, Bartholomeus Spranger: Splendor and Eroticism in Imperial Prague, New York: The Metropolitan Museum of Art, November 3rd, 2014.