© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Dolski Jan Karol h. Kościesza

Dolski Jan Karol h. Kościesza (1637-1695) marszałek wielki litewski. Jego ojciec Krzysztof został zamordowany w r. 1648 w swoich dobrach Telechany na Polesiu (w woj. brzeskim litewskim) przez swych poddanych podczas powstania kozackiego Bohdana Chmielnickiego. Janowi Karolowi udało się ujść z życiem, zaopiekowali się nim Radziwiłłowie i Pacowie i dopomogli w odzyskaniu majątku.

Dzięki protekcji hetmana wielkiego litewskiego Pawła Jana Sapiehy dostał chorągiew pancerną w kompucie wojska litewskiego i w r. 1656 walczył przeciw Szwedom, a w latach następnych przeciw wojskom moskiewskim. Awansował w hierarchii urzędniczej powiatu pińskiego, osiągając w końcu urząd marszałka pińskiego. Opowiedział się po stronie króla Jana Kazimierza podczas wojny domowej z rokoszanami Jerzego Lubomirskiego.

Na elekcji 1669 od razu poparł Michała Korybuta Wiśniowieckiego i od początku jego panowania zabiegał o łaskę królewską. Wziął udział w kampanii 1671 na Ukrainie przeciw wojskom kozacko-tatarskim. Gdy wojsko litewskie w połowie października odmówiło kontynuacji działań, nie chcąc uczestniczyć w dalszej kampanii hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego, Dolski przewodniczył kołu rycerskiemu wojska litewskiego, które ułożyło manifestację uzasadniającą przyczyny takiego postępowania. W r. 1673 był wydelegowany ze strony dworu do układów z malkontentami. Uczestniczył w kampanii chocimskiej w tym roku.

Po elekcji Jana III Dolski, który „zawsze z królami trzymał”, znalazł się w gronie jego stronników na Litwie. Wkrótce (1676) został podczaszym litewskim, a na sejmie koronacyjnym w tym roku przyznano mu 20 tys. zł jako wynagrodzenie za męstwo. W r. 1685 otrzymał urząd marszałka nadwornego litewskiego, choć miał nadzieję na buławę polną. Zrazu zdecydowany przeciwnik Sapiehów, w r. 1689 porozumiał się jednak z nimi. W r. 1691 dostał nominację na marszałka wielkiego litewskiego. Na gruntach pod Pińskiem, które otrzymał w r. 1690, założył osadę nazwaną od jego imienia Karolinem (pod koniec XVIII włączono ją do Pińska).