Kolekcja Niewielki obraz jest kopią sporządzoną prawdopodobnie na początku XIX w. na podstawie zaginionego dzieła Jeana-Bapstiste’a Greuze’a ze zbiorów wilanowskich, znanego dziś z drzeworytu Bronisława Puca według rysunku Franciszka Tegazzo.
Dzieło Greuze’a należało do bardzo popularnych kompozycji o przesłaniu moralizatorskim z sentymentalną nutą i podtekstem erotycznym, z przedstawieniami młodych dziewcząt zasmuconych rozbitym dzbanem bądź płaczących nad martwym ptaszkiem, trzymających w objęciach owieczkę lub pieska. Obrazy nosiły znamienne tytuły Niewinność czy też Wierność. Dziewczynę z listem artysta powtórzył kilka razy, nieco zmieniając szczegóły. W wersji znajdującej się w Muzeum im. Puszkina w Moskwie – pochodzącej z kolekcji Jusupowa, który zakupił dzieło w 1764 r. za 5000 rubli srebrnych – modelka jest ciemnowłosa i ciemnooka. Inny wariant kompozycji posiada National Gallery w Waszyngtonie.
Pełne słodyczy blond dziewczę z obrazu wilanowskiego przypominało Szczęsnemu Potockiemu jego tragicznie zmarłą żonę Gertrudę Komorowską, jak zapisano w przytoczonej legendzie w albumie z 1877 r. (Skimborowicz, Gerson 1877, s. 72). Podobno magnat widział jeszcze niedokończony obraz podczas pobytu w Paryżu.
Jedyną pamiątką po dziele Greuze’a została pozyskana kopia, która – zgodnie z drzeworytem Puca – ukazuje zadumaną dziewczynę, siedzącą w fotelu i trzymającą na kolanach otwarty list. Dwuznaczny charakter nadaje temu przedstawieniu jej niedbały strój – biała koszula opadająca z ramion i odsłaniająca piersi oraz okrywający tylko ramiona szaroniebieski szal, który przytrzymuje skrzyżowanymi rękami.
Krystyna Gutowska-Dudek