© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Gaspard de Tende, skarbnik królowej Ludwiki Marii Gonzagi

Autor jednej z najbardziej poczytnych w XVII-wiecznej Francji książek poświęconych Polsce wywodził się z kręgu najbliższych dworzan królowej Ludwiki Marii Gonzagi, małżonki dwóch ostatnich Wazów. Swoje dzieło Relation historique de la Pologne Gaspard de Tende napisał pod pseudonimem Sieur d’Hauteville. Kim był ów Francuz?  Wiadomo, że de Tende, urodzony w 1618 r. , pochodził z francuskiej szlachty. Jego korzenie sięgają rodziny hrabiów de Tende. W młodości Gaspard wybrał dla siebie karierę wojskową, jednakże nie było to jego jedyne zamiłowanie. Uzdolniony Francuz czas wolny spędzał na zgłębianiu literatury oraz doskonaleniu sztuki pisania, co w przyszłości zaowocowało kilkoma wydanymi dziełami. Możliwość rozwinięcia talentu, jak również chęć przeżycia przygody oraz szansa na zaszczyty pojawiły się w roku 1645, kiedy to stolicę Francji obeszła wiadomość o ślubie francuskiej księżniczki Ludwiki Marii Gonzagi z polskim królem Władysławem IV. Natychmiast rozpoczęto przygotowania do  dalekiej podróży, ustalano skład orszaku dworzan, służby i oficjalnego poselstwa do Polski. Dla młodego Gasparda wyjazd do odległego kraju był nie lada wyzwaniem, ale również niepowtarzalną okazją do zrobienia kariery.

Gaspard de Tende na wiele lat związał swe losy z Rzecząpospolitą. Jak wielu Francuzów przebywających w otoczeniu Ludwiki Marii i jej drugiego małżonka Jana Kazimierza przyszły literat zrobił zawrotną karierę na dworze królewskim. Gaspard został rozpoznany jako zaufany powiernik pary królewskiej. U boku Ludwiki Marii sprawował urząd intendenta dworu, a następnie przejął po Franciszku des Essarts funkcję Skarbnika Jej Królewskiej Mości. Mimo ograniczeń w otrzymywaniu wysokich urzędów przez cudzoziemców za wstawiennictwem Ludwiki Marii Jan Kazimierz mianował Francuza intendentem swojego dworu.

De Tende przebywał w Rzeczypospolitej przez ponad 25 lat. Do powrotu do rodzimej Francji skłoniła go decyzja o abdykacji jego protektora Jana Kazimierza w 1668 r. Niepewne losy nadchodzącej elekcji nie gwarantowały Gaspardowi wysokiej pozycji dworzanina nowego monarchy, tak więc na kilka lat rozstał sie z Rzecząpospolitą. De Tende przybył do Polski ponownie w 1674 r., już w charakterze sekretarza ambasadora Ludwika XIV Forbin-Jansona. Po skończonej misji i elekcji Jana III Sobieskiego Gaspard oddał się twórczości pisarskiej. W tym czasie powstało dzieło szeroko opisujące kwestie polityczne i obyczajowe Rzeczypospolitej, wydane pod koniec lat 80. tegoż stulecia. Swój żywot Gaspard de Tende zakończył w 1697 r. w Paryżu.