© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Kolekcja   Kolekcja

Portret Ignacego Potockiego

  • Malarstwo
  • Anna Rajecka, zamężna Gault de Saint Germain (około 1760-1832)
  • Paryż
  • około 1784 r.
  • Pastel, papier na płótnie
  • 60 x 49 cm (owal)
  • Wil. 1745

Spośród zachowanych pasteli Anny Rajeckiej ten niewątpliwie należy do najlepszych, będąc potwierdzeniem talentu stypendystki króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Była uczennicą francuskiego pastelisty Louis Marteau, osiadłego w Polsce,  którego portrety upamiętniły większość wybitnych postaci z kręgu najbliższego otoczenia Stanisława Augusta, jak również przedstawicieli najznamienitszych rodów magnackich. Jego protekcji zawdzięczała stypendium królewskie. Wyjechała do Francji około 1783 r., gdzie kontynuowała naukę prawdopodobnie w jednej trzech szkół prywatnych otwartych w Luwrze dla pań, nie wykluczone, że w tej, którą prowadził Greuze. W jej twórczości jest widoczny wyrażny wpływ tego mistrza. W 1788 poślubiła francuskiego malarza miniatur Pierre-Marie Gault de Saint Germain i już nigdy nie wróciła do Polski. Portret Ignacego Potockiego zapewne został namalowany po śmierci żony Izabeli (Elżbiety) z Lubomirskich, podczas jego pobytu w Paryżu pod koniec 1783 r. lub w pierwszym kwartale 1784 r. Utrzymany w tonacji błękitnej wizerunek odznacza się swobodnymi dotknięciami kredki pastelowej, perfekcyjnie oddającymi fakturę tkaniny ubioru, kołnierza futrzanego oraz koronek. Artystka bardzo subtelnie wydobyła wyraz twarzy młodego mężczyzny,  zwanego przez współczesnych „ ten piękny Potocki” , patrzącego z uwagą na widza i sprawiającego wrażenie, że za chwilę przemówi. Kilka lat później, w 1789 r. Rajecka sportretowała Aleksandrę Potocką, żonę Stanisława Kostki, brata Ignacego. Ten pełen uroku portret à la antique, w wieńcu z liści dębu, niestety zaginął w czasie II wojny światowej i znamy go jedynie z fotografii. Jest to niepowetowana strata, zwłaszcza, że nosił on sygnaturę malarki: Gault de Germain née Rajecka année 1789. Pastel Rajeckiej w kolekcji Stanisława Kostki Potockiego został wymieniony po raz pierwszy w 1798 roku, wśród obrazów znajdujących się w Warszawie; natomiast w zbiorach wilanowskich notowany dopiero od 1877 r.

Krystyna Gutowska-Dudek