W Muzeum Pałacu Króla Jana III Wilanowie trwa przygotowywanie nowych wystaw stałych w wyremontowanych pomieszczeniach na piętrze pałacu. W ramach programu Infrastruktura kultury Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu muzeum pozyskało dotację na zakup i montaż etalażu ekspozycyjnego do gabinetu z minterowską kolekcją przedmiotów o wymowie patriotycznej (tzw. minterów), gabinetu z rycinami oraz gabinetu z dawnymi przedstawieniami rezydencji wilanowskiej.
Trzy kameralne ekspozycje będą prezentowały efekty pasji kolekcjonerskich przedstawicieli rodu Potockich, do których należał Wilanów w latach 1799–1892. Pozyskiwanie kolejnych dzieł do zbiorów wilanowskich było niejednokrotnie wyrazem ich przekonań w czasach utraty niepodległości. Ekspozycja na piętrze jest kontynuacją wątków prezentowanych na parterze pałacu, gdzie w XIX wieku istniało muzeum króla Jana III, stworzone przez Stanisława Kostkę i Aleksandrę Potockich, a później systematycznie powiększane i nieprzerwanie udostępniane przez potomnych: Aleksandra oraz Augusta i Aleksandrę Potockich (czyli syna, i wnuka oraz jego małżonkę). Przyczynili się oni się do rozbudowy kolekcji i popularyzacji wilanowskiej rezydencji. Celem tych działań było m.in. pielęgnowanie pamięci o historii i momentach świetności Rzeczypospolitej, której próżno było szukać na ówczesnej mapie Europy. Obiektem kolekcjonerskim stawało się nie tylko dzieło sztuki związane ze znanym i cenionym artystą, ale coraz częściej obiekt, o którego wartości świadczyła historia i historyczne powiązanie go z wydarzeniem, miejscem czy osobą. Ku pokrzepieniu serc i edukacji młodego pokolenia popularyzowano wszelkie formy upamiętniania postaci historycznych, zasłużonych dla Polski. Powstały liczne cykle poświęcone bohaterom polskiej historii czy upamiętniające dramatyczne wątki walki o nieodległość. Dzieła wykonywano w różnych formach i technikach: metaloplastycznych (w fabryce Karola Juliusza Mintera), litograficznych (w pracowniach Maksymiliana Fajansa, Jana Feliksa Piwarskiego), fotograficznych (u Karola Beyera, Konrada Brandela). Zbierano także ryciny, które stanowiły podstawę warsztatu naukowego kolekcjonerów. Dzięki odkryciu fotografii i jej upowszechnieniu zapanowała moda na dokumentowanie m.in. ważnych zabytków architektury. Właśnie takie zespoły obiektów zostaną zaprezentowane w nowych przestrzeniach ekspozycyjnych, w specjalistycznych, bezpiecznych dla zabytków gablotach, które zostaną wykonane w ramach programu inwestycyjnego MKDNiS.
W gabinecie m.in. z. kolekcją minterów zgromadzone będą metalowe zabytki o wymowie historyczno-patriotycznej. Znajdziemy tu odnowione w czasie przeprowadzonej pod koniec 2020 roku konserwacji, XVII-wieczne, wykonane w cynie sceny dekorujące sarkofag hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Do wątku pamiątek narodowych będą się odnosić także redukcje nagrobków i płyt nagrobnych królów i książąt polskich, wykonane w fabryce Karola Mintera. Miniaturowe modele, dzięki zastosowaniu do ich produkcji tańszych materiałów tj. cynku i cynku galwanizowanego brązem cieszyły się ogromnym powodzeniem i stanowiły obowiązkową pozycję każdego patriotycznie usposobionego polskiego domu. W przeszklonej gablocie zaprezentowany zostanie zespół drobnej plastyki figuralnej, przede wszystkim poczet sławnych osobistości w historii Polski. Będą to popiersia literatów, kompozytorów i uczonych. Autorami dzieł są uznani i cenieni w owym czasie rzeźbiarze, tacy jak: Leonard Marconi, Bolesław Paweł Podczaszyński, Daniel Zalewski, Jakub Tatarkiewicz czy Wojciech Święcki. Każde z popiersi ustawione zostanie na oryginalnych metalowych konsolkach, wyprodukowanych w fabryce Mintera.
Zlokalizowany nieopodal Gabinet Rycin przeznaczony został do prezentacji rycin, map i litografii, umieszczonych w specjalnych ekspozytorach z zamykanymi szklaną pokrywą szufladami, zapewniającymi ochronę tym wrażliwym na światło dzienne obiektom. Zwiedzający będą mogli samodzielnie wysuwać szuflady, by oglądać ryciny (i tylko wówczas włączy się światło w szufladach). Dodatkowo obiekty na tej ekspozycji co kilka miesięcy będą wymieniane. Dzięki wprowadzeniu takiego rozwiązania, po raz pierwszy od lat powstanie możliwość prezentacji kolejnych wrażliwych zabytków na podłożach papierowych, przechowywanych dotychczas w magazynach muzeum.
Wilanowska kolekcja rycin należała niegdyś do jednych z najważniejszych w kraju. Na początek zaprezentowany zostanie unikatowy cykl grafik z przedstawieniami wydarzeń powstania listopadowego autorstwa Jana Feliksa Piwarskiego i Fryderyka Krzysztofa Dietricha. Jego wartość podnoszą zachowane miedziane płyty, z których były przygotowywane odbitki, czym niezwykle rzadko mogą pochwalić się inne muzealne kolekcje (miedź przetapiano do powtórnego wykorzystania). W następnych odsłonach pokażemy cykl map ziem polskich z XVII i XVIII wieku oraz fragmenty albumu z dziełami Jacquesa-Louisa Davida, jednego z największych malarzy doby klasycyzmu, autora najważniejszego obrazu w kolekcji wilanowskiej – „Portretu Stanisława Kostki Potockiego na koniu”.
Historia i ikonografia Wilanowa to temat trzeciego z przygotowywanych gabinetów. Atrakcją będą tu prezentacje starych widokówek i archiwalnych zdjęć z przedstawieniami pałacu wilanowskiego, jego najbliższego otoczenia oraz osób goszczących w rezydencji. Najstarsze obiekty pochodzą z 4. ćwierci XIX wieku. W wilanowskim zbiorze zachowały się także unikatowe przedstawienia w formacie stereoskopowym. Za pomocą odpowiedniego zespołu soczewek, w specjalnie skonstruowanej gablocie będzie można zobaczyć park i pałac w trójwymiarze.
Ponadto, na wzór XIX-wiecznego turnikietu wykonane zostały dwa ekspozytory. Są to ustawione na solidnej podstawie, obracające się wokół wspólnej osi ramki na zdjęcia do prezentacji fotogramów członków rodziny Potockich i zaprzyjaźnionych rodzin z kręgów arystokracji. Na potrzeby programów edukacyjnych wykorzystane zostaną specjalne ekspozytory z poglądowymi szufladami, podobnymi do tych z Gabinetu Rycin, w których przyjrzymy się pocztówkom z widokami odwiedzanych miejsc. Zgodnie z dawnym zwyczajem wysyłano na nich pozdrowienia.
Starając się zachować spójność estetyczną ekspozycji zadbano, aby gabloty i ekspozytory komponowały się z pozostałymi elementami wyposażenia tej części pałacu. Zostaną one przeszklone szkłem bezpiecznym z antyrefleksem, opatrzone wewnętrznym oświetleniem oraz spełnią restrykcyjne wymagania konserwatorskie.
Realizacja prac związanych z wyposażeniem ekspozycji w zespół bezpiecznych i nowoczesnych gablot i ekspozytorów posłuży poprawie dostępności muzeum i zwiększeniu możliwości wystawienniczych i edukacyjnych oraz obsługi ruchu turystycznego. Powtórne otwarcie piętra pałacu usprawni także komunikację wewnątrz obiektu i pozwoli na zaprezentowanie odwiedzającym wilanowskie muzeum licznych cennych obiektów, przechowywanych dotychczas w magazynach.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust.1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r o grach hazardowych.
