W dniach 28 i 29 października 2021 r. odbyła się 28. konferencja w zakresie sztuki ogrodowej i jej 10. międzynarodowa edycja pod hasłem „Zmiana klimatu jako aktualne wyzwanie dla krajobrazów i dziedzictwa kulturowego”. Partnerem wydarzenia było Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Celem konferencji było podjęcie ważnej dyskusji związanej ze zmianami klimatu zachodzącymi na świecie, wraz z identyfikacją aktualnych problemów i wyzwań związanych z utrzymaniem i zachowaniem dziedzictwa kulturowego miast, wsi i otwartych przestrzeni. Poruszanie tej kwestii może znacząco zwiększyć świadomość korzyści związanych z ochroną dziedzictwa historycznego oraz wrażliwości i zagrożenia dla tych zabytków. Dziedzictwo kulturowe, które było głównym tematem badań, definiuje się jako: materialne i niematerialne. Uczestnicy konferencji skupili się na pierwszej z tych grup, do której należą: krajobrazy kulturowe, zabytkowe budynki i ogrody, stanowiska archeologiczne, zabytki. Owe zagadnienia odgrywają ważną rolę w rozwoju gospodarczym, turystycznym i rekreacyjnym, przynosząc istotne korzyści na poziomie społecznym, środowiskowym i gospodarczym. Była to trzecia konferencja z cyklu poruszająca temat dziedzictwa kulturowego (2019, 2020, 2021).
Zmiana klimatu wpływa na regiony na całym świecie i wiąże się ze zmianami średnich czynników klimatycznych, a także ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi (burze, powodzie, fale upałów). PDodatkowym czynnikiem jest rozwój obszarów miejskich, który przyczynia się do obniżenia jakości wody, zwiększenia ilości nieprzepuszczalnych powierzchni oraz tworzenia miejskich wysp ciepła. Jak pokazują raporty Komisji Europejskiej, Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC 2019) i ICOMOS (2019), niekorzystne zjawiska mogą również zagrozić przetrwaniu dziedzictwa kulturowego w przyszłości. Istnieją braki w polityce adaptacji dziedzictwa do zmian klimatycznych, braki wytycznych technicznych w poszczególnych krajach, co może przyczynić się do utraty cennych krajobrazów w najbliższych latach.
W zielonej księdze ws. europejskiego dziedzictwa kulturowego z marca 2021 r. napisano: „Jesteśmy głęboko przekonani, że dziedzictwo kulturowe jest wektorem dla osiągnięcia długoterminowej wizji i celów politycznych Unii Europejskiej, w tym Europejskiego Zielonego Ładu. Dziedzictwo kulturowe to nie tylko ochrona naszego przeszłość – chodzi o kształtowanie naszej przyszłości ”. Biorąc to pod uwagę, uczestnicy konferencji podjęli rozważania w kilku grupach tematycznych związanych z miastem, historycznymi ogrodami, obszarami wiejskimi i innymi cennymi kulturowo obszarami. Skalę zmian i wzrost ryzyka można przecież rozpatrywać zarówno pod kątem wpływu na architekturę, roślinność (nowa roślinność, zanik rodzimej roślinności), jak i zmian klimatycznych i ich wpływu na niszczenie drzewostanów. Osobną kwestią są czynniki zewnętrzne, w tym zmiany planów zagospodarowania przestrzennego, które nie przewidują negatywnego wpływu na dziedzictwo.
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie reprezentowane było przez mgr inż. arch. kraj. Jacka Kuśmierskiego, specjalistę ds. ogrodów historycznych, który wygłosił prezentację pt. „Kolekcje przyrodnicze jako element zrównoważonego zarządzania ogrodów historycznych na przykładzie pałacu w Wilanowie”.
Program konferencji (w języku angielskim):
Konferencja odbyła się w trybie online w językach angielskim i polskim. Organizatorzy zapewnili tłumaczenie symultaniczne na język polski.
Organizatorzy:
Instytut Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej
Sekcja Sztuki Ogrodowej Komisji Urbanistyki i Architektury Polskiej Akademii Nauk w Krakowie
Instytut Architektury Krajobrazu, Urbanistyki i Sztuki Ogrodowej Uniwersytetu Świętego Stefana w Gödöllő, Węgry