© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Maria Kazimiera de la Grange d’Arquien

Maria Kazimiera de la Grange d’Arquien, zwana Marysieńką (1641-1716), królowa polska. Urodziła się w Nevers, od najmłodszych lat przebywała w otoczeniu Marii Gonzagi de Nevers, późniejszej królowej polskiej Ludwiki Marii, która sprowadziła ją do Polski w r. 1652 (lub 1653). Małżeństwo Marii Kazimiery z ordynatem zamojskim Janem Zamoyskim, zawarte w r. 1658 było ważnym elementem planów politycznych królowej, budującej swoje stronnictwo. W r. 1659 Maria Kazimiera nawiązała bliższe kontakty z Janem Sobieskim; z polecenia królowej miała pozyskać męża i Sobieskiego dla planów elekcji vivente rege. W r. 1661 Maria Kazimiera i Sobieski przysięgli sobie uroczyście miłość w kościele Karmelitów. W następnych latach kilkakrotnie rozważali plany osiedlenia się na stałe we Francji.

Przez pewien czas słabiej związana z polityką dworu, w r. 1665 Maria Kazimiera  włączyła się do realizacji planów królowej, namawiając Sobieskiego do przyjęcia laski marszałkowskiej. W kilka miesięcy po śmierci Zamoyskiego odbył się uroczysty ślub Marii Kazimiery i Sobieskiego (lipiec 1665). Po śmierci królowej Ludwiki Marii, Marysieńka wyjechała w r. 1667 do Paryża, gdzie urodziła syna Jakuba. Liczyła, że uda jej się ściągnąć męża i zamieszkać we Francji, jednak rosnąca popularność Sobieskiego w Polsce, związana z jego militarnymi osiągnięciami i jego niechęć do wyjazdu położyły kres tym zamiarom. Wybór Michała Korybuta Wiśniowieckiego podczas elekcji w r. 1669 był dla niej porażką, działała bowiem na rzecz kandydata francuskiego, włączyła się więc w działania zmierzające do detronizacji króla.

Tryumfy wojskowe Sobieskiego i śmierć Michała Korybuta zmobilizowały Marię Kazimierę do ożywionych starań o koronę dla męża. Jego elekcja w r. 1674 była jej osobistym sukcesem. Uważa się, że miała większy wpływ na Jana III w jego hetmańskim niż królewskim okresie. Starała się uzyskać dla siebie i rodziny jak najwięcej materialnych korzyści i godności, m.in. dla ojca kapelusz kardynalski od papieża i tytuł diuka od Ludwika XIV. W dążeniu do zapewnienia tronu królewiczowi Jakubowi zdecydowała się początkowo na opcję prohabsburską, a gdy nie powiódł się zamiar ożenienia go z Ludwiką Karoliną z Radziwiłłów, margrabiną brandenburską, skłoniła się w stronę Wersalu. Na tym tle doszło do rozdźwięków z najstarszym synem, żonatym od r. 1691 z siostrą cesarzowej. Pod koniec życia Jana III rozważała możliwość powtórnego zamążpójścia, kandydatem miałby być hetman wielki koronny Stanisław Jabłonowski.

Po śmierci męża w r. 1696, mimo niesnasek z Jakubem, lojalnie poparła jego kandydaturę, a wobec niepowodzenia opowiedziała się za Augustem II. Maria Kazimiera nie wspierała artystów, nie zajmowała się rozbudowywaniem rezydencji. Jej zaangażowanie w budowę Marywilu – centrum handlowego i rezydencji - wynikało z pobudek ekonomicznych raczej niż artystycznych, a jej udział w budowie Wilanowa był bardzo ograniczony. W r. 1699 wyjechała do Rzymu, gdzie została bardzo przychylnie przyjęta. Stopniowo jednak psuły się jej stosunki z dostojnikami Kurii rzymskiej, pogarszała się sytuacja materialna, w r. 1714 przeniosła się więc do Blois we Francji, tam też zmarła. W r. 1734 pochowano ją wraz z Janem III w krypcie katedralnej na Wawelu. Maria Kazimiera urodziła w obu małżeństwach trzynaścioro dzieci, ale wieku dorosłego dożyło tylko czworo Sobieskich: Jakub, Aleksander, Konstanty i Teresa Kunegunda.