© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Maria Klementyna (1701-1735)

Maria Klementyna (1701-1735), córka królewicza Jakuba Sobieskiego i Jadwigi Elżbiety, palantynówny nauburskiej, „królewnisia”.

Przez matkę spowinowacona z Habsburgami, miała wpływowego protektora i opiekuna w osobie ojca chrzestnego, papieża Klemensa XI, po którym otrzymała drugie imię. Wychowała się na dworze rodziców w Oławie, urodziwa i pełna wdzięku, poza polskim władała pięcioma językami. Na początku 1718 r. w kręgach dyplomatycznych niechętnych elektorowi hanowerskiemu, panującemu w Wielkiej Brytanii jako Jerzy I, wysunięto projekt małżeństwa papieskiego protegowanego, pretendenta do tronu brytyjskiego Jakuba Edwarda Stuarta (zwanego z czasem Starszym Pretendentem) z Marią Klementyną. W lutym 1718 na rozmowy z królewiczem Jakubem przybył do Oławy agent Stuarta Irlandczyk Charles Wogan, rokowania sfinalizował w lecie tego roku drugi wysłannik pretendenta, J.Murray. We wrześniu Maria Klementyna z matką wyruszyły do Włoch na ślub ze Stuartem. Po interwencji dyplomatów hanowerskich na dworze cesarskim Sobieskie zostały zatrzymane w Innsbrucku na rozkaz cesarza Karola VI i osadzone pod strażą w zamku Ambras. Wogan zorganizował awanturniczą i pełna przygód tajemną wyprawę dla uwolnienia uwięzionej. Wykradł ją z zamku w nocy 22/28 IV 1719 i przywiózł do Bolonii, gdzie 9 maja zawarła per procura ślub z Pretendentem, pana młodego zastępował Murray. Wogan opisał te wydarzenia w dziełku „Female Fortitude, exemplified in an impartial narrative of the seisure, detention, escape and marriage of the Princess Maria Clementina Sobiesky” (London 1722).

Maria Klementyna uroczyście wjechała do Rzymu, gdzie do sierpnia czekała na powrót Jakuba, z Hiszpanii śledzącego losy wyprawy na Szkocję. 28 VIII 1719 zawarli ślub i zamieszkali w Rzymie w pałacu Muti-Papazzurri. Maria Klementyna urodziła dwóch synów: w r. 1720 Karola Edwarda (zw. potem Młodszym Pretendentem lub Bonnie Prince Charlie) i w r. 1725 Henryka Benedykta. Między małżonkami dochodziło do konfliktów spowodowanych zazdrością Marii Klementyny, miała też za złe mężowi przychylność dla anglikanizmu. Po narodzinach młodszego syna opuściła męża i osiadła w klasztorze Santa Cecilia, oddając się praktykom ascetycznym. Wróciła do rodziny w r. 1727, odsunęła się jednak od „światowego życia”.

 Zmarła w Rzymie, pochowano ją z wielką pompą w bazylice św. Piotra. Klejnoty rodowe Sobieskich z posagu Marii Klementyny zastawił jej starszy syn na sfinansowanie wyprawy do Szkocji w r. 1745. Henryk Benedykt, od r. 1747 kardynał, przechowywał polski modlitewnik matki.