© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Kolekcja   Kolekcja

Matka Boska Berdyczowska

  • Grafika
  • Zakład Litograficzny Jana Kazimierza Wilczyńskiego
  • Wilno
  • 1850 r.
  • Papier, litografia
  • 49,5 x 36,0 cm
  • Wil.4666

W kolekcji wilanowskich grafik zachowało się do dnia dzisiejszego kilka tablic pochodzących z obszernej publikacji zatytułowanej Album de Wilna, wydawanej w seriach i poszytach pomiędzy latami 1845-1875. Na każdą z nich składał się zbiór rycin, litografii i chromolitografii które zgodnie z definicją autora i wydawcy, poświęcone były wyłącznie przedmiotom krajowym. Tym samym, Album Wileńskie wpisywał się tematycznie i duchowo w najważniejszą ideę przyświecającą sztuce Polski porozbiorowej, przekazania przyszłości bezcennych zabytków przeszłości i popularyzowania rodzimej kultury. Album wydawany był z pietyzmem i starannością. Rysunki wykonywali dla Wilczyńskiego najznamienitsi ówcześni malarze i rysownicy, za druk odpowiadały najlepiej przygotowane zakłady sztycharskie i litograficzne w Paryżu.

Przedstawiona chromolitografia (litografia kolorowa) ukazuje cudowny wizerunek Matki Bożej z Berdyczowa. Było to jedno z trzech, największych, obok Częstochowy i Ostrej Bramy, sanktuariów maryjnych na terenach dawnej RP. Z obrazem łączy się legenda związana z fundatorem pierwszej świątyni i klasztoru karmelitów w Berdyczowie, wojewodą kijowskim Januszem Tyszkiewiczem. W roku 1627 dostał się on do niewoli tureckiej, w której zaprzysiągł, że jeśli uda mu się z niej wyjść żywym, ufunduje Matce Bożej świątynię. Ocalał, a dzięki temu już w 1634 do Berdyczowa przybyli karmelici, którzy opiekowali się miejscem aż do rewolucji bolszewickiej. W roku 1941 oryginalny, koronowany w 1756 roku cudowny obraz zaginął. Najprawdopodobniej spłonął podczas wielkiego pożaru, który strawił znaczną część zabudowań klasztornych i świątyni. Tym większą wartość zyskują jego zachowane reprodukcje, a wśród nich pochodząca z Wilanowa.

Marta Gołąbek