© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Między Dreznem a Warszawą; rola Augusta II w rozwoju poczty

August II słynął z zamiłowania do bogactw, przepychu i pięknych kobiet. Uwielbiał biesiady i polowania, w trakcie których mógł chwalić się swoją niespotykaną siłę fizyczną, od której wziął się jego przydomek „Mocny”. Jego panowanie naznaczyły mariaże z carem Piotrem I Wielkim, walki ze Szwecją oraz niechętną mu szlachtą Rzeczypospolitej skupioną wokół kontrkandydata do tronu – „Piasta”, czyli wojewody poznańskiego Stanisława Leszczyńskiego. Ten ostatni zmarł we Francji w tragicznych okolicznościach, poparzony, gdy jego szlafrok zajął się ogniem z kominka. Życie Augusta II miały skończyć  słowa Całe moje życie było jednym wielkim grzechem (według Józefa Feldmana).

Obok niewątpliwych przywar król August II miał  pozytywne cechy i zainteresowania. Podobnie jak Jan III, interesował się kartografią. Pierwszemu z Wettynów na tronie Rzeczypospolitej zawdzięczamy wprowadzenie znaków wskazujących drogę oraz odległości na trasie. To własnie August II wydał w 1702 roku swym saskim poddanym polecenie, aby na wszystkich skrzyżowaniach i rozstajach dróg w Saksonii rozmieścić jako drogowskazy trzy i czteroramienne słupy, najpierw dębowe, a później również z piaskowca. Kurfirst saski i król Rzeczypospolitej zlecił też pastorowi Adamowi Fryderykowi Zürnerowi, mianowanemu nadwornym „komisarzem granicznym i matematykiem”, dokonanie pomiarów szlaków pocztowych. Wyniki swoich prac Zürner opisał w wydanym przez Krzysztofa Weigelsa w 1738 roku w Norymberdze Treściwym przewodniku dla zwyczajney podróży z Drezna do Warszawy. Na uwagę zasługuje fakt, że podróż po Saksonii oraz do Warszawy odbył w specjalnie skonstruowanym przez siebie pojeździe geometrycznym zwanym „Viatorium”, który służył mu do wymierzenia szlaków.

Bazując na wynikach prac Zürnera ustanowił August II dwa trakty pocztowe z Warszawy do Drezna. Pierwszy z nich wiódł przez m. in. Nadarzyn, Mszczonów, Ujazdów, Rożniatowice, Piotrków Trybunalski, Widawę, Wielkie, Sokoliniki, Wieruszów, Kępno, Oleśnicę, Wrocław, Legnicę oraz Budziszyn. Pokonywano go w 136,5 godzin. Drugi natomiast prowadził przez m. in. Błonie, Łowicz, Bielawy, Piątek, Łęczycę, Kalisz, Pleszew, Borek, Gostyń, Leszno, Głogów, Żagań i Köniegsbrück, a na jego przemierzenie potrzebowano 135,5 godzin. W latach 1714 – 1732 zorganizowano też stałe połączenie pocztowe na szlaku Drezno – Żary – Neüstädtel – Leszno – Poznań do Torunia (1714 rok) oraz sztafetę kurierską pomiędzy Dreznem a Warszawą (1732 rok) przez Kargowę, Poznań, Sompolno, Lubień, Sochaczew i Błonie. Odcinek liczący ok. 69,5 mili – tj. 600 km - kurierzy przemierzali w ciągu 3 dni. Połączenie kurierskie między Saksonią a Rzeczypospolitą stworzono na potrzeby dworu królewsko-elektorskiego. Za jego pośrednictwem ekspediowano korespondencję państwową, a prywatną przewożono przy wykorzystaniu połączenia przez Wrocław.