© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum

Pałac w Wilanowie

W 1820 r. ukazała się w Warszawie, u Natana Glücksberga, francuska edycja niezmiernie poczytnego dzieła Józefa Wawrzyńca Krasińskiego pt. Guide du voyageur en Pologne et dans la République de Cracovie (edycja polska pojawiła się rok później), ilustrowana cyklem dziesięciu akwatint wykonanych przez stołecznego grafika Fryderyka Krzysztofa Dietricha (1779 – 1847), na podstawie rysunków Jakuba Sokołowskiego (1784 – 1837). Jedna z tych malowniczych, utrzymanych w tonacji sepiowej, rycin, przedstawia pałac w Wilanowie ujęty od strony podjazdu, z charakterystyczną wysoką bramą.

W momencie powstawania tej akwatinty dobra wilanowskie, wraz z pałacem i należącymi do niego meblami, sprzętami, i „wszystkim, co się w tymże pałacu znajdowało”, przeszły od przeszło lat dwudziestu na własność hrabiego Stanisława Kostki Potockiego i jego żony, Aleksandry z Lubomirskich. Stało się to na mocy układu, zawartego 19 września 1799 r. między księżną marszałkową Izabelą z Czartoryskich Lubomirską a jej córką, wspomnianą Aleksandrą. Objęcie Wilanowa przez Stanisława Kostkę Potockiego otworzyło nową kartę w dziejach rezydencji. Nieprzeciętne zamiłowania kolekcjonerskie Potockiego, jego rozległa wiedza historyczna i archeologiczna, wszechstronne zainteresowania sztuką europejską i dalekowschodnią przyczyniły się do powiększenia artystycznych i naukowych zbiorów pałacowych oraz do wprowadzenia wielu zmian w wewnętrznym i zewnętrznym wyglądzie pałacu. Równolegle porządkując zdewastowany po 1794 r. ogród wilanowski, hrabia Potocki znacznie go powiększył i przekomponował w duchu modnych w owym czasie krajobrazowych parków angielskich.

Le Château à Villanow Fryderyka Krzysztofa Dietricha należy do najbardziej nastrojowych rycin, dokumentujących wygląd rezydencji i sporządzonych w technikach metalowych w pierwszej połowie XIX w. Piękna w proporcjach sylweta pałacu, osadzona na tle odległej, zwartej ściany drzew i pochmurnego nieba, została ożywiona na pierwszym planie drzewami, symetrycznie rozmieszczonymi po bokach, oraz rozbudowanym sztafażem figuralnym. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się unikatowy zarys akwafortowy opisanej kompozycji, sygnowany charakterystycznym dla artysty rysunkiem klucza oraz właściwym, lecz odwróconym podpisem, podmalowany tuszem i gwaszem, być może, ręką Dietricha – ojca. Ów zarys, pochodzący z daru rodziny Dietrichów, eksponowano w Warszawie w 1933 r., na wystawie jubileuszowej z okazji m. in. Odsieczy Wiedeńskiej.

W bogatej, dziewiętnastowiecznej ikonografii wilanowskiego pałacu można odnaleźć pokrewne stylowo, rysunkowe i malarskie odpowiedniki akwatinty Dietricha – ojca, tylko nieznacznie od niej późniejsze. Są to – w większości dziś zaginione – akwarele Willibalda Richtera oraz olejne obrazy Wincentego Kasprzyckiego.