Silva Rerum | 22.02.2013 Wota srebrne w postaci blaszek i plakietek cieszyły się wielką popularnością w całej Europie, od Grecji, poprzez Bałkany, Francję i Niemcy. Jednak najbardziej upowszechniły się na terytorium Polski, zwłaszcza w XVII i XVIII w. i stanowiły charakterystyczny rys sarmackiej pobożności, kultury i estetyki.
Wota umieszczano w świątyniach przy otaczanych kultem, cudownych, słynących łaskami wizerunkach. Były one symbolem czci oddawanej Bogu, wyrazem szczególnej, osobistej modlitwy, w której wznoszono prośby o wspomożenie, powierzano w opiekę swoje otoczenie i bliskich, dziękowano za otrzymane łaski.
Ze względu na temat i sposób przedstawienia wyróżnić można wiele typów wotów. Do najpopularniejszych i najliczniejszych należały te wyobrażające pojedyncze motywy i symbole. Plakietki w kształcie części ciała wyrażały prośbę bądź dziękczynienie za ocalenie zdrowia i życia. Opiece Opatrzności powierzano niemowlęta (co symbolizowały plakietki w formie dzieci w powijakach) czy żywiące rodzinę zwierzęta (plakietki z wyobrażeniem krów, koni, owiec). Są wśród nich także samodzielne wyobrażenia czczonej osoby, świętego patrona, czasem większe sceny religijne (Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Trójca Święta). Często pojawia się także motyw darczyńcy adorującego świętą postać. Może on być przedstawiany samodzielnie lub w formie rozbudowanej sceny, wraz z członkami rodziny, a nawet zwierzętami gospodarskimi, na tle domu i obejścia. Scenkom takim towarzyszyć mogą herby, monogramy lub bardziej rozbudowane teksty, które obok modlitewnego wezwania do świętego zawierały często rozbudowaną tytulaturę ofiarodawcy.
Twórcy tych plakietek opierali się na ustalonych, popularnych wzorach kodyfikujących gesty i relacje przestrzenne; donatorzy ujęci są zwykle w pozycji klęczącej, ze złożonymi rękami, co symbolizuje pokorę, uniżenie, akt oddania się Bogu w opiekę, stan głębokiej modlitwy. Często trzymają w rękach różaniec lub krzyż, odziani są natomiast odświętnie i uroczyście, w strój podkreślający stan społeczny – mężczyźni najczęściej w kontuszu, delii i przy szabli. Charakterystyczne jest także zaburzenie proporcji pomiędzy nadnaturalnie wielką figurą świętego (świadczącą o jego opiekuńczej mocy) i miniaturową, drobną postacią ofiarodawcy. Promień biegnący między głowami obu postaci wyraża ich łączność w modlitewnej rozmowie.
Plakietki bywają różnego kształtu i wielkości, przeważnie mają formę prostokątną z grawerowanymi lub repusowanymi przedstawieniami. Wykonywano je ze srebra, ale równie często ze srebrzonej blachy miedzianej, a ich twórcami byli zarówno najwybitniejsi artyści, jak choćby gdańszczanin Johann Gottfried Schlaubitz, artysta w służbie króla, jaki i zwykli rzemieślnicy, kowale czy domorośli, odpustowi twórcy. Wyroby tych ostatnich charakteryzuje prostota wykonania, nieporadność w przedstawianiu ludzi i zwierząt, ale stanowią one przekonujące świadectwo dawnej pobożności.
Wota, zwłaszcza w miejscach otoczonych szczególnym kultem wiernych, często otrzymywały „drugie życie”; wykonywano z nich srebrne aplikacje na czczone wizerunki lub przeznaczano na sprzęty liturgiczne, a w czasach wojennych przetapiano i używano do wyrobu broni, na potrzeby ojczyzny.