© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Kolekcja   Kolekcja

Portret króla Jana III

  • Malarstwo
  • Malarz nieznany
  • Polska
  • po 1683 r.
  • Olej, płótno
  • 74,3 x 60 cm
  • Wil.1986

Król przedstawiony na tym kameralnym portrecie w półpostaci, zwrócony torsem na wprost, a twarzą ¾ w prawo, nawiązuje kontakt wzrokowy z widzem. Jego chorobliwie otyła twarz, z mocno zaznaczonym podwójnym podbródkiem, to cecha anatomiczna, która sugeruje, że wizerunek powstał w ostatnich dekadach życia. Jan III ma ciemne, krótko półokrągło przycięte włosy i długie, zamaszyste wąsy z podkręconymi końcami. Wąskie łuki uniesionych brwi i pionowe zmarszczki na czole nadają jego twarzy marsowego, surowego wyrazu, który potęgują lekko rozchylone, jakby wydęte w grymasie władczego półsłowa usta. Oczy brązowe, nos cienki z garbem. Monarcha odziany jest w strój polski: złocisty wzorzysty żupan zapinany na dwa rzędy małych, kwadratowych guzów, z prawdopodobnie skórzanym pasem ukośnie przecinającym pierś i czerwoną podbitą futrem delię z kołnierzem z ciemnobrązowego futra, zapiętą pod szyją szeroką zaponą ozdobioną czarnymi kaboszonami. Tło obrazu neutralne, ciemnozielone.

W zbiorach Muzeum w Kórniku znajduje się bardzo podobny portret (ol., pł., 71 × 58 cm, Galeria Obrazów 290). Nieco odleglejsze analogie zdradza konny, całopostaciowy Portret Jana III na tle bitwy przechowywany w Muzeum Pałacu w Wilanowie, przedstawiający króla w niemal identycznym stroju.

Tego typu konterfekty powstawały zarówno na zlecenie monarchy, jak i na zamówienie możnych spoza dworu, a celem ich było rozpowszechnienie sławy zwycięzcy spod Wiednia i uczynienie rozpoznawalnym jego oblicza.

Dominika Walawender-Musz