Piąta edycja programu Wilanów dla Młodych Talentów zatytułowana Ubiory sportowe i rekreacyjne od XVII do XIX wieku miała na celu rekonstrukcję wybranych strojów sportowych sprzed wieków.
Konkurs został rozstrzygnięty, a wysoki poziom prac skłonił jury do przyznania oprócz nagród I i II, także dwóch nagród III i aż czterech wyróżnień. Od 24 czerwca 2022 r. w wilanowskim pałacu będzie można oglądać wystawę prac konkursowych. Zapraszamy!
Moda to nie tylko bale, wystawne przyjęcia i wizyty w teatrze. Także zażywający rekreacji i aktywności fizycznych, oprócz wygody, cenią styl i odpowiedni wygląd! Na tym polu od wieków niewiele się zmieniło – oprócz oczywiście tegoż stylu! Dajmy się zainspirować i zaskoczyć dawnym obliczom sportu, prześledźmy historię sportowej mody, uchwyćmy i... odtwórzmy dawne trendy!
Program Wilanów dla Młodych Talentów adresowany jest do uczniów szkół odzieżowych i studentów kierunków projektowania ubioru. Integralną częścią programu jest konkurs, który stwarza uczestnikom warunki do odkrywania tajników krawiectwa historycznego. Służy temu wirtualne repozytorium specjalistycznej i praktycznej wiedzy z zakresu historii mody sportowej i rekreacyjnej na przestrzeni trzech wieków oraz przygotowane wykroje do wybranych rekonstrukcji ubiorów.
Kurator programu: Maria Zielińska, m: mzielinska@muzeum-wilanow.pl, t: 785 905 734
Strona konkursu: http://www.konkursmoda.wilanow-palac.pl/
Laureaci konkursu
I nagroda: Grzegorz Biesik
Rekonstrukcja ubioru sportowego Norfolk suit na podstawie stroju z lat 1890–1900, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Norfolk jacket, czyli marynarka norfolkdzka, pojawiła się w latach 80. XIX wieku, dzięki księciu Walii, późniejszemu królowi Anglii Jerzemu VII. Książę był synem królowej Wiktorii i to po matce odziedziczył niezbyt wysoką i krępą sylwetkę, która z wiekiem coraz bardziej się zaokrąglała. Książę był wielkim miłośnikiem polowań na bażanty w królewskiej rezydencji Sandringham w hrabstwie Norfolk. Ponieważ skarżył się swojemu krawcowi na niewygodę swoich strojów do polowań, ten miał wymyślić dla niego specjalną marynarkę: jednorzędową, dość luźną, zapinaną w talii na charakterystyczny pasek, ze specjalnymi plisami z tyłu, dzięki którym książę mógł swobodnie ruszać ramionami. Dzięki temu krojowi w czasie polowania łatwiej było też podnosić ramiona, gdy przystępowano do oddania strzału. Marynarki tego typu szyto najczęściej z doskonałej jakości angielskich tweedów w charakterystyczną drobną krateczkę. Marynarkę norfoldzką można było nosić z kamizelką, spodniami i kaszkietem, które były uszyte z tego samego materiału. Ze względu na komfort noszenia, bardzo szybko została zaadaptowana przez panów do uprawiania innych sportów, m.in. cyklizmu.
II nagroda: Dominika Wasiak
Rekonstrukcja ubioru na plażę na podstawie stroju z lat ok. 1864–1867, Los Angeles County Museum of Art
W XIX wieku zażywanie kąpieli morskich wyglądało całkiem inaczej niż współcześnie. Przede wszystkim plaża zazwyczaj była podzielona na część męską i damską. W tym czasie również mało która z pań w ogóle umiała pływać. Dlatego w morzu raczej się moczono przez dłuższą chwilę i zaraz wracano na brzeg. Paniom do kąpieli w morzu służyły specjalne kabiny i maszyny kąpielowe. Na obrazie pokazana jest maszyna kąpielowa – drewniany domek na kołach, który wciągano do wody, by dama mogła moczyć się w wodzie morskiej niewidoczna dla otoczenia. Po zażyciu zdrowotnej kąpieli panie opuszczały maszyny kąpielowe w pełnym rynsztunku (łącznie z gorsetem), by zażywać dalszych przyjemności na plaży.
III nagroda: Julia Krywult
Rekonstrukcja ubioru na podstawie Portretu Aleksandry Potockiej i Izabeli Potockiej, Carlo Labruzzi, 1788, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
III nagroda: Adam Krzepkowski
Rekonstrukcja ubioru do szermierki na podstawie dubletu z ok. 1580 r., Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Krój dubletu, a zwłaszcza uwypuklenie przodu w tzw. gęsi brzuch, jest typowy dla modnego męskiego ubioru końca XVI wieku. Watowany przód, plecy i rękawy dubletu chroniły przed pchnięciami i cięciami podczas treningów szermierczych, które były istotną częścią edukacji każdego dobrze urodzonego mężczyzny. Kształt baskiny z przodu sugeruje, że dublet łączono ze spodniami z tzw. saczkiem ̶ bardzo modnymi w XVI i na początku XVII wieku. Możliwe, że była to forma osłony krocza podczas walki, chociaż w XVI wieku saczek przyjął funkcję modnego, często bogato zdobionego elementu ubioru, noszonego na co dzień.
Wyróżnienia
Klaudia Anuszczyk
Rekonstrukcja ubioru do jazdy konnej z lat 1880–1883, The Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Najliczniejszą grupę wśród prezentowanych na wystawie ubiorów rekreacyjnych stanowią ubiory do jazdy konnej i polowań od XVII do XIX w. To właśnie jazda konna i polowania zainspirowały powstanie pierwszych strojów szytych z przeznaczeniem wyłącznie do celów rekreacyjnych.
Rekonstrukcje ubiorów z XVII i XVIII wieku uszyte są z barwnych tkanin, zdobione złotą pasmanterią, koronkami i haftami. Natomiast stroje z XIX wieku charakteryzuje doskonała forma, uszyte są z tkanin wełnianych o stonowanej kolorystyce, pozbawione ozdób.
Janina Alicja Błaszkowska
Rekonstrukcja ubioru na łyżwy na podstawie stroju z lat 1863–67, The Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Dawne zimy rozbrzmiewały gwarem łyżwiarzy, którzy często już w końcu października lub początkach listopada całymi gromadami wylegali na lodowiska na zamarzniętych rzekach, jeziorach i kanałach. Jazda na lodzie do XIX wieku była najpowszechniejszym i najbardziej lubianym sportem zimowym. Jak widać na obrazie, panie, wybierając się na ślizgawkę, pozostawały wierne ówczesnej modzie. Mają na sobie suknię lub spódnicę rozpiętą na krynolinie. Aby uniknąć szargania spódnicy po lodzie, wiele dam podpinało lub lekko unosiło je nad kostkę. Ten sprytny sposób noszenia spódnic wylansowała wielka miłośniczka jazdy na łyżwach, cesarzowa Eugenia, która podpatrzyła go u Angielek w czasie jednej ze swoich wizyt na Wyspach Brytyjskich.
Zuzanna Pydzik
Rekonstrukcja ubioru na podstawie Portretu chłopca z piłką golfową, Wybrand de Geest, 1631, Rijksmuseum, Amsterdam
Do gry w golfa nie było specjalnych ubiorów, podobnie jak miało to miejsce w przypadku innych dziedzin sportu znanych w tym czasie. Uprawiano je w codziennych ubiorach, co jest widoczne w odtworzonych strojach, pokazanych na wystawie.
W tym czasie popularne były wamsy i noszone do nich luźne, bufiaste spodnie do kolan lub, w przypadku ubiorów dziecięcych, wamsy noszone z długą spódnicą.
Joanna Zacny
Rekonstrukcja kostiumu kąpielowego, na podstawie fotografii ubioru z ok. 1910, Muzeum Narodowe w Krakowie
Opiekunowie nagrodzonych prac
Maria Cybulska
Politechnika Łódzka, Instytut Architektury Tekstyliów, Łódź
Jadwiga Marcinów
Bielska Szkoła Przemysłowa, Bielsko-Biała
Zuzanna Żubka-Chmielewska
VIAMODA Szkoła Wyższa, Warszawa