© Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Silva Rerum   Silva Rerum   |   24.05.2011

Ukraińskie Beauplana peregrynacje

Okoliczności przybycia do Polski Wilhelma le Vasseur de Beauplana nie są do końca jasne. Trudno dociec, kto poinformował Beauplana o możliwości zaciągnięcia się do polskiej armii oraz kto i czy w ogóle namówił go do wyjazdu. Najprawdopodobniej Beauplan przyjechał na dwór Zygmunta III Wazy ze względu na możliwość objęcia intratnego stanowiska oficera polskiej armii. Zygmunt III Waza, a jeszcze bardziej panujący po nim król-inżynier Władysław IV, zatrudniając doświadczonych zagranicznych specjalistów kierował się głównie potrzebą reorganizacji i modernizacji armii, budowy fortyfikacji w nowym stylu oraz zbierania i uporządkowania informacji o terenach będących teatrem działań wojennych. Wybitni inżynierowie zajmowali się budowaniem dzieł obronnych w stylu holenderskim, a specjaliści artylerii szkolili polską armię i doradzali przy wyposażaniu arsenału w nowoczesną broń. Wtedy też utalentowani kartografowie, wykonując pomiary i gromadząc informacje, przygotowywali opisy terenu, szlaków komunikacyjnych, opracowywali bogate w szczegóły „operacyjne” mapy wojskowe.

Beauplan do Warszawy dotarł jako trzydziestolatek w końcu 1630 roku. Pochodząc z Francji i mając wiedzę oraz doświadczenie z zakresu organizacji nowoczesnych fortyfikacji, był niewątpliwie mile widziany w szeregach polskiej armii. Najprawdopodobniej już na początku dostał się pod komendę zaufanego współpracownika Zygmunta III, hetmana Stanisława Koniecpolskiego, stając się jednym z najważniejszych inżynierów wojskowych jego sztabu. W efekcie od samego początku działalność Beauplana związana była z południowo-wschodnimi kresami Rzeczypospolitej, na których panem był właśnie Koniecpolski.

W 1631 roku od sędziwego już wówczas Zygmunta III Wazy Beauplan otrzymał polecenie wyszukiwania miejsc dogodnych do budowy wszelkiej maści przeszkód, które mogłyby zatrzymać wroga. Miał też kierować pracami inżynieryjnymi i budować systemy fortyfikacyjne. W tym samym czasie Beauplan dostał również polecenie wykonania szczegółowej mapy południowo-wschodniej części Rzeczypospolitej, obejmującej obszary aż do Morza Czarnego.

Już na początku 1631 roku Beauplan udał się do rezydencji Stanisława Koniecpolskiego w Brodach. Tam spędził styczeń, zapewne z zadaniem wstępnego zaprojektowania systemu fortyfikacji. Najprawdopodobniej był to rekonesans, po którym miała ruszyć budowa twierdzy. W latach 1632-1633 głównym zadaniem Beauplana były prace projektowe oraz realizacja systemu fortyfikacyjnego w Brodach. 30 kwietnia 1632 roku zmarł w Warszawie Zygmunt III Waza. W listopadzie tegoż roku odbyła się elekcja Władysława IV, której obserwatorem był również Beauplan.