Zapraszamy na wyjątkowy pokaz obrazów, które do tej pory znajdowały się kilka metrów nad głowami zwiedzających w Bibliotece Króla. To wspaniałe tondo Filozofia i sześć portretów wybitnych uczonych oraz znakomitych artystów. Teraz będzie można przyjrzeć się im z bliska i poznać fascynujące opowieści o tajemnicach dekoracji biblioteki Jana III!
Historia Biblioteki Króla
Biblioteka w pałacu wilanowskim powstała dla króla Jana III. Ten wielki wojownik, triumfator spod Wiednia był zarazem człowiekiem światłym, o szerokich horyzontach i otwartym umyśle. Dużo czytał, książki towarzyszyły mu nawet podczas wypraw. Podczas lektury zwykł zaznaczać ołówkiem interesujące go miejsca, a później czynić z nich temat dyskusji w gronie uczonych. Biblioteka Króla z pewnością mogła być świadkiem niejednej z nich.
Dekoracja tego pomieszczenia powstała w latach 80. XVII w. Złożony program ideowy wnętrza jest dziełem jezuickiego uczonego – Adama Adamandego Kochańskiego, królewskiego bibliotekarza i matematyka. Za wykonanie malowideł w wilanowskiej bibliotece początkowo odpowiedzialny był Claude Callot, Francuz działający w Polsce przez wiele lat. On jest autorem dwóch dużych tond: Teologii i Filozofii. Mniejsze plafony są dziełem innych twórców (być może z jego warsztatu) i powstały – przynajmniej częściowo – gdy Callota już w Wilanowie nie było. Z oryginalnego wystroju zachowała się także dekoracja sztukatorska i marmurowa posadzka ułożona we wzór tworzący trójwymiarową iluzję.
Król Jan III zgromadził w bibliotece księgozbiór liczący kilka tysięcy tomów. U schyłku życia monarchy, wraz z przeniesieniem ksiąg (a zapewne i umeblowania) do rezydencji w Żółkwi, zmieniła się funkcja pomieszczenia – stało się ono gabinetem z bezpośrednim dostępem do najważniejszych apartamentów – Antykamery i – dalej – Sypialni Króla. Pomieszczenie Biblioteki Króla w późniejszych stuleciach wielokrotnie zmieniało swoją funkcję i kształt. W połowie XIX w. z inicjatywy Aleksandry z Potockich Potockiej w przylegającym pomieszczeniu wzniesiono niewielką kaplicę, by upamiętnić miejsce, gdzie – wedle nie do końca możliwych do weryfikacji przekazów – umarł król Jan III. Wówczas pomieszczenie dawnej biblioteki stało się zakrystią. Podczas prac konserwatorskich po II wojnie światowej podjęto decyzję hybrydową – postanowiono przywrócić pomieszczeniu charakter biblioteki-gabinetu, a jednocześnie zachować obok kaplicę.
Obecny stan dekoracji Biblioteki Króla i przygotowania do konserwacji
Dekoracje sklepienia Biblioteki Króla są obecnie w bardzo złym stanie i wymagają kompleksowych prac konserwatorskich, których rozpoczęcie uwarunkowane będzie pozyskaniem odpowiednich środków finansowych przez muzeum. Poprzednia gruntowna konserwacja pomieszczenia, zakończona blisko 60 lat temu, nie uchroniła jego wystroju przed dalszą degradacją. W grudniu 2020 r. na skutek awarii pewne partie sufitu zostały zalane wodą. Dekoracje rzeźbiarsko-sztukatorskie uległy osłabieniu, powstały miejscowe rozwarstwienia, odspojenia od podłoża oraz żółtorude przebarwienia i powierzchniowe wysolenia. Aby zapobiec dalszym negatywnym skutkom awarii, zdemontowano jedno z tond i sześć medalionów. Stan techniczny i estetyka barokowej kamiennej posadzki również uległy pogorszeniu. Całe pomieszczenie wymaga kompleksowej konserwacji, która przywróci blask bezcennym dekoracjom z czasów króla Jana III.
W czasie przygotowań do tego złożonego projektu postanowiliśmy zaprezentować zdemontowane elementy dekoracji i opowiedzieć więcej o ich powstaniu, symbolice i dotychczasowych konserwacjach. To wyjątkowa okazja, by zobaczyć, jak ponad 300 lat temu wykonywano malowidła plafonowe, ale i poznać ich historię. Symbolika dekoracji Biblioteki Króla kryje jeszcze wiele tajemnic – i kto wie, może podczas wystawy przynajmniej część z nich uda się odsłonić.
Informacje praktyczne:
- wystawę można zwiedzać na trasie I pałacu,
- pałac wilanowski jest otwarty dla zwiedzających we wszystkie poniedziałki, czwartki, piątki, soboty i niedziele, w godz. 10.00–16.00 (ostatnie wejście o godz. 15.00), przerwa od 20 grudnia 2021 r. do 7 stycznia 2022 r.
- ceny biletów można sprawdzić tutaj.