Rośliny od wieków były wykorzystywane w różnym celu – jako pożywienie, leki czy do wytwarzania przedmiotów. Z surowców roślinnych ludzie tworzyli papier albo ubrania, które barwili za pomocą roślin. Z drewna budowano domy, okręty, konstruowano meble – zarówno te proste, jak i dekoracyjne. W drewniane ramy oprawiano obrazy. Z wikliny pleciono kosze. Rośliny najpierw zbierano z natury, aż w końcu nauczono się ich uprawy. Ryż czy zboża to podstawa diety wielu mieszkańców globu. Na bazie roślin powstają też nasze codzienne napoje: kawa, herbata czy soki. A czekolada? Ona też powstaje z roślin!
Król Jan III, który kazał wybudować pałac w Wilanowie, zapisał się w historii zarówno jako wielki wojownik, jak i miłośnik natury oraz kochający ojciec rodziny. Na jego polecenie wokół pałacu założono ogrody. Część pełniła głównie funkcję ozdobną, ale inne, położone najbliżej pałacu, były ogrodami pożytkowymi – pełnymi warzyw, owoców i ziół, które trafiały na królewski stół.
Czy zastanawiamy się, skąd pochodzą rośliny, które jemy – banany, jabłka, pomarańcze, kiwi czy gruszki? Jak daleką przebyły do nas drogę? Wiele lat po tym, gdy król Jan III kazał zbudować wilanowski pałac, po świecie podróżował badacz i odkrywca, człowiek, który położył podwaliny pod naukę zwaną ekologią – Aleksander von Humboldt. Gdy podróżnik ten docierał w nowe nieznane strony, badał nie tylko na przyrodę, ale także to, jak żyją tam ludzie. W wielu miejscach zauważał, że intensywna eksploatacja środowiska, także w zakresie rolnictwa, niszczy i zubaża ziemię i ostatecznie szkodzi człowiekowi. Zwracał on uwagę, że uprawy roślin zapewniające miejscowej ludności pożywienie zastępowane są przez uprawy na sprzedaż i to najczęściej przez niszczące środowisko monokultury (duże połacie upraw tego samego gatunku). Dostrzegał, iż uzależnia to lokalne społeczności od dostaw z zewnątrz, lecz czy ubogich ludzi stać na ich zakup?
Zastanów się, jaki model rolnictwa panuje teraz na świecie. Skąd i w jaki sposób pozyskujemy surowce? Jak sprawić, by były one dostępne dla wszystkich, by nikt nie cierpiał niedostatku? I żeby ich wytwarzanie i transport nie niszczyły środowiska, w którym żyjemy? Pierwszym krokiem do zrozumienia problemu jest świadomość tego, skąd pochodzą nasze codzienne produkty i jak wygląda proces ich wytwarzania. Wiele zależy od naszych konsumenckich wyborów, a dzięki wiedzy możemy sięgać po te produkty, które są bardziej przyjazne naszej planecie.
Zadanie
Spójrz na przedmioty, których używasz, i na swoje posiłki okiem botanika. Zastanów się, które przedmioty codziennego użytku powstały z roślin. Jak myślisz, z czego wykonano Twój zeszyt obserwacji? Czy Twoje ubrania zawierają surowce pochodzące z roślin? A meble? Czy zjadłeś dziś na śniadanie, obiad, kolację jakąś roślinę? Czy chleb wytworzony jest z roślin? A makaron, płatki śniadaniowe? Zastanów się, jakie rośliny wykorzystano do przygotowania Twoich posiłków, oraz które ich części dziś zjadłeś: nasiona, korzenie, liście, kwiaty? Skąd one pochodzą i jak są uprawiane? Czy są to lokalne produkty, czy z dalekich stron?