Przewodnik po drzewie żywota
Przewodnik po drzewie żywota
Tłumaczenie, wprowadzenie oraz redakcja naukowa Ewa Geller
wyd. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015, s. 288, ISBN: 978-83-63580-54-4
Wydany w 1613 roku Przewodnik po drzewie żywota [O sposobie zachowania dobrego zdrowia w języku jidysz przez anonimowego żydowskiego doktora w Polsce, w roku 1613 drukiem ogłoszony] jest dziełem jedynym w swoim rodzaju; to najstarszy dotychczas znany, świecki tekst o charakterze dietetyczno-medycznym z terytorium Polski, spisany w jidysz, języku Żydów polskich. Jest to wprawdzie dzieło anonimowe, ale – jak wynika z jego treści – z pewnością zostało napisane przez żydowskiego lekarza mieszkającego w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, który wcześniej najprawdopodobniej kształcił się na uniwersytecie w Padwie. Przewodnik, będąc żydowską adaptacją traktatu z łacińskiego gatunku regimen sanitatis salernitanum, jest znakomitym przykładem międzykulturowych procesów przenikania wiedzy w duchu humanizmu późnorenesansowej Europy. Adresowany do współwyznawców żydowskiego doktora Przewodnik przekazuje również obserwacje na temat zwyczajów dietetycznych i biesiadnych szlachty oraz chłopów. Poza użyciem kilku charakterystycznych dla religii lub tradycji żydowskiej terminów kulturowych nie porusza ani specyficznie żydowskich, ani chrześcijańskich aspektów codzienności związanych z żywieniem i higieną. Świadomie pomijając swoisty dla każdej z grup kontekst religijno-etniczny, autor jakby deklarował, że wobec choroby i śmierci ludzie są równi i nie ma potrzeby dzielić ich podług narodowości czy wyznania.
prof. Ewa Geller
Tom V serii Monumenta Poloniae Culinaria pod redakcją Jarosława Dumanowskiego
Polecane
„Compendium ferculorum albo zebranie potraw”
Zbiór przepisów Stanisława Czernieckiego wydany w 1682 r. pod tytułem „Compendium ferculorum” uważany jest za pierwszą polską książkę kucharską. To książka o tym, jak pobudzać smak i wyobraźnię, jak zaskakiwać biesiadników, czarować ich wyglądem i sposobem wydania potraw. Czyta się ze smakiem!
Moda bardzo dobra smażenia różnych konfektów
Spisana ok. 1686 r. „Moda bardzo dobra smażenia różnych konfektów…” to obszerny, szczegółowy i oryginalny rękopiśmienny zbiór przepisów kulinarnych, który można uznać za drugą polską książkę kucharską. Prawie cała nasza wiedza o kuchni staropolskiej była dotąd oparta na „Compendium ferculorum” ułożonym przez Stanisława Czernieckiego, kucharza Lubomirskich – dziele słynnym, które wydano w 1682 r., a następnie powielano w kolejnym stuleciu.
Księga szafarska dworu Jana III Sobieskiego 1695–1696
Dworne i karmne kapłony, certy, minogi, sztokfisze, jarząbki, pasternak i rzepa... Zestawienie produktów przygotowywanych codziennie na obiad i wieczerzę na stoły króla Jana III, jego rodziny, dworzan i gości układa się w pasjonującą opowieść o codziennym życiu zwycięzcy spod Wiednia. Dowiadujemy się o miejscach spożywania posiłków, najważniejszych królewskich gościach, a przede wszystkim o tym, co jadano na dworze Sobieskiego. W kontekście dotychczasowej wiedzy o dawnym jedzeniu i wypowiedzi samego króla o kuchni, kucharzach i jego ulubionych smakołykach otrzymujemy interesujący, barwny obraz staropolskiej kultury kulinarnej.
