Figura Jana III Sobieskiego z tzw. Pomnika Starhemberga (Rzeźba, )
- Autor: Edmunt Hellmer
- Czas powstania: 1882-1894
- Instytucja przechowująca: Kościół św. Józefa na Kahlenbergu
- Miejsce przechowywania: Wiedeń
- Państwo: Austria
- Materiał/Technika: marmur
- Rodzaj: pełnoplastyczna
200 rocznica oblężenia i odsieczy Wiednia była bardzo ważnym wydarzeniem, do którego przez wiele lat przygotowywały się różne warstwy społeczne i przedstawiciele różnych narodowości monarchii habsburskiej. Wielokrotnie dochodziło do sporów wśród organizatorów oraz do gorących dyskusji na temat formy obchodów, bohaterów pomników, tablic, wystaw itp. Jednym z przykładów odzwierciedlających ten problem jest tzw. Pomnik Starhemberga. Monument ten miał godzić wszystkie strony i ukazywać różnych bohaterów wydarzeń z 1683 roku, zarówno tych, którzy przyszli z odsieczą, jak i tych, którzy bohaterstwo bronili miasta przez 2 miesiące, a szczególnie dowodzącego obroną hrabiego Rüdigera von Starhemberga. Wybór głównego bohatera, a także miejsca ustawienia pomnika – katedry św. Szczepana, wzbudził sprzeciw liberalnych władz Wiednia, które rocznicę wydarzeń z 1683 roku postanowiły uczcić inaczej niż dwór cesarski oraz rząd - wznosząc pomnik burmistrza Liebenberga oraz fundując tablicę pamiątkową na fasadzie kościoła św. Józefa na Kahlenbergu. Wkrótce po ogłoszeniu wyników konkursu, który wygrał Edmund Hellmer, do liberałów dołączyły inne niezadowolone środowiska: Polacy oburzali się na zbyt małą postać Sobieskiego, Czesi na brak ich bohatera, a władze kościelne na brak jakichkolwiek elementów religijnych. Uzupełniony o postać Matki Bożej oraz papieża Innocentego XI (polskich i czeskich postulatów nie uwzględniono) pomnik bohaterów, którzy, jak podkreślano, przyczynili się do uratowania chrześcijańskiej Europy (cesarz Leopold I, król Jan III Sobieski, elektorzy: saski i bawarski, Karol V Lotaryński, biskup Leopold Karl von Kollonitsch, burmistrz Andreas von Liebenberg oraz hrabia Rüdiger von Starhemberg) został odsłonięty w katedrze 13 września 1894 roku. Przetrwał do 12 kwietnia 1945, kiedy to w wyniku pożaru, runęły dzwony oraz dach i sklepienia katedry. Do odbudowanej świątyni wróciły tylko rzeźby Madonny, papieża i cesarza, część elementów z rozbitego pomnika trafiła do Muzeum Historycznego Miasta Wiednia (obecnie Wien Museum), część do lapidarium w kryptach katedry a szczęśliwie zachowana figura polskiego władcy do tzw. Kaplicy Sobieskiego w kościele św. Józefa na Kahlenbergu. Do dziś można ją podziwiać razem z freskami Jana Henryka Rosena i innymi pamiątkami odsieczy, którymi opiekują się polscy księża zmartwychwstańcy.
oprac. Anna Ziemlewska
polecane
Kamienna tablica znajduje się nad głównym wejściem do kościoła na Kahlenbergu. Niemiecki napis w tłumaczeniu polskim oznacza: Z …
Hrabia Ernest Rüdiger von Starhemberg (1635 – 1701), generał – feldmarszałek austriacki przeszedł do historii głównie jako komendant …
Na awersie pamiątkowego medalu wybitego z okazji 200. rocznicy bitwy pod Wiedniem widnieje głowa króla w wieńcu laurowym, …
