Zdjęcie ze zbiorów Österreichische Nationalbibliothek (Pk 3049, 23)

Obok scen walk z wojskami osmańskimi jednym z najpopularniejszych motywów ikonograficznych związanych z obroną i odsieczą Wiednia w 1683 roku była tzw. Msza Marca d’Aviano. Scena porannego nabożeństwa, w którym król polski służył jako ministrant, została po raz pierwszy przedstawiona przez Josepha von Führicha, malarza z kręgu Nazareńczyków, którym szczególnie bliskie były tematy historyczne łączące „tron i ołtarz” - wątki z życia władców i dziejów Kościoła. Führich ukazał na swojej akwareli, przeznaczonej dla ówczesnego następcy tronu Franciszka Józefa, kapucyna Marca d’Aviano przy ołtarzu, zatopionego w modlitwie, za nim Sobieskiego, klęczącego na stopniach ołtarza, oraz innych dowódców armii odsieczowej m.in. Karola V Lotaryńskiego.

W opisie akwareli ze zbiorów Austriackiej Biblioteki Narodowej zawarta jest informacja o tym, że msza została odprawiona w starej kaplicy św. Jerzego na Leopoldsbergu. Wiele źródeł m.in. relacja królewicza Jakuba Sobieskiego wskazuje jako miejsce porannej mszy ruiny klasztoru kamedułów na Kahlenbergu (wzgórze było to zwane w przeszłości także Sauberg, Schweinberg oraz Josefberg). Dzisiaj na tym miejscu stoi kościół św. Józefa, z kaplicą Sobieskiego i licznymi artefaktami upamiętniającymi polskiego króla, wojska odsieczowe oraz słynną mszę Marca d’Aviano.

Oprac. Anna Ziemlewska