Konfederacja barska została zawiązana przez szlachtę 29 lutego 1768 roku. Był to początkowo ruch o konserwatywnym programie, a obrona wiary katolickiej była jednym z głównych haseł konfederatów. W miarę upływu czasu ich głównym celem stała się walka o niepodległość kraju. Jednak konfederacja przyniosła skutek odwrotny do zamierzonego, stała się bezpośrednią przyczyną rozbioru Rzeczypospolitej.
W polskiej historiografii są obecne bardzo rozbieżne poglądy o zamierzeniach barskich. Nie można oceniać konfederacji tylko poprzez pryzmat haseł programowych głoszonych przez konserwatywnych magnatów, trzeba raczej zauważyć przemiany zachodzące w ciągu 5 lat jej trwania. Założenia konfederacji ewoluowały; zmianom podlegały poglądy dotyczące reformy kraju, a także gospodarki, społeczeństwa, polityki i religii.
W województwach Rzeczypospolitej powstawały coraz to nowe związki, które wprawdzie podchwytywały postulaty obrony wiary, jednak z czasem ich głównym celem stała się walka o niepodległość. Nastawienie antydysydenckie ustąpiło przed coraz powszechniejszymi przejawami tolerancji religijnej. Ostrze krytyki zaczęło kierować się przeciw duchowieństwu, które nie kwapiło się do walki. Hierarchia kościelna nastawiona była w większości wrogo do konfederatów, jednak biskup kamieniecki Adam Krasiński stał się spiritus movens konfederacji barskiej, a w przyszłości okazał się jednym z najgorętszych zwolenników Konstytucji 3 Maja. W szlacheckim ruchu konfederackim uczestniczyli także mieszczanie i chłopi, dla których stanowił on pewien rodzaj awansu społecznego.
