Stulecie Wiktorii Wiedeńskiej
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Stulecie Wiktorii Wiedeńskiej Hanna Widacka
44_stulecie wiktorii wiedeńskiej 2_maly.jpg
44_stulecie wiktorii wiedeńskiej_maly.jpg

Stulecie Wiktorii Wiedeńskiej obchodzono w 1783 r. w licznych miastach Rzeczpospolitej Obojga Narodów, między innymi w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Kaliszu, Sandomierzu, Puławach oraz w Nieświeżu i Wilnie. Szczegóły tych podniosłych uroczystości przekazała nam prasa ówczesna i źródła pisane. Niezmiernie bogate materiały opisowe i ikonograficzne zachowały się do obchodów jubileuszowych w Wilnie, docierając do potomnych za pośrednictwem wydanego tamże druku autorstwa Marcina Poczobuta – Odlanickiego pt. Pamiątka stoletnia zwycięstwa pod Wiedniem przez Jana III Krola Polskiego nad Turkami otrzymanego (...), dedykowanego królowi Stanisławowi Augustowi i składanego „w Drukarni J. K. M. przy Akademii”. Ostatnia, trzecia część publikacji zawiera właściwe Opisanie obchodu stoletniey Pamiątki Zwycięstwa Jana III i jest ilustrowana dwiema anonimowymi akwafortami. 

Przedstawiają one dekoracje architektoniczne, wzniesione w kościele akademickim w Wilnie w dniu 11 października 1783 r. jako oprawa egzekwii za Polaków poległych pod Wiedniem oraz tych, którzy „zostawszy zwycięzcami na usłudze ojczyzny potem pomarli”, a w dniu 12 października – uroczystego nabożeństwa dziękczynnego za odniesione zwycięstwo. Autorem tych monumentalnych konstrukcji był Jan Chrzciciel Knakfus (Knackfuss, zmarły w 1794 r. w Wilnie), kapitan artylerii litewskiej, architekt króla Stanisława Augusta i pierwszy profesor akademii wileńskiej.

 11 października wzniesiono pośrodku świątyni piramidę, zwaną też kolosem, sięgającą aż do sklepienia i zwieńczoną posągiem Minerwy; bogini trzymała włócznię i tarczę z portretem Jana III. Na frontowej ścianie piramidy, nad tablicą inskrypcyjną, unosił się orzeł z wieńcem laurowym i piorunem. Na wysuniętym przed wysoki cokół piramidy postumencie (zwanym w opisie Poczobuta baterią) umieszczono spiżowe armaty na lawetach, a między nimi alegorię „płaczącej Ojczyzny nad stratą walecznych swoich synów”. Wyżej rozpięto namiot, którego rozchylone ściany unosiło dwóch jeńców tureckich.

 12 października piramidę zastąpiono triumfalną, antykizującą kolumną, zwieńczoną posągiem Marsa (?) i postaciami dwóch Turków. Wysoko, pod sklepieniem Orzeł Biały podtrzymywał namiot – baldachim. Okazały cokół pod kolumną ożywiały postacie Turków, potraktowane jako atlanty dźwigające gzyms, a na tle pola środkowego widniał monogram Jana III. Uprzednią baterię z armatami pozostawiono, wprowadzając dodatkowo panoplia z trofeów tureckich.Autor tych reprezentacyjnych, a przy tym dokumentarnych sztychów pozostaje nieznany; tylko na akwaforcie wyobrażającej opisaną wyżej piramidę, znalazła się sygnatura projektodawcy: Knakfuss Capit: inven: et delin:. Ryciny wykonał prawdopodobnie któryś z grafików wileńskich. Wypada dodać, iż uwiecznione tam okolicznościowe dekoracje okazały się najwspanialsze z wówczas wznoszonych.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem