Wkład Michała Boyma w tworzenie kartograficznego obrazu świata w XVII wieku
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Wkład Michała Boyma w tworzenie kartograficznego obrazu świata w XVII wieku Tomasz Opach
44_mapa chin boyma.jpg

Jednym z ciekawszych polskich akcentów kartograficznego poznania świata w XVII wieku była działalność jezuity Michała Boyma. W XVII wieku misjonarze jezuiccy rozwinęli badania geograficzne Chin. Wykorzystując wielki dorobek dawnej kartografii chińskiej, przygotowali nowe mapy i atlasy. Wśród misjonarzy był Polak Michał Boym, który przebywając przez dłuższy czas w Chinach, sporządził mapę tego kraju – „Mappa Imperii Sinarum” oraz słynny atlas.

Michał Boym do zakonu jezuitów wstąpił w 1631 roku. Przez pierwsze dziesięć lat posługi przebywał w polskich zakonach. Czas ten wykorzystał na przygotowanie się do pracy misyjnej na Dalekim Wschodzie. Po przyjęciu święceń i po błogosławieństwie przez papieża, w 1643 roku przez Rzym dotarł do Lizbony. Stamtąd, wokół Afryki i przez portugalskie Goa w Indiach, dopłynął do Makau, gdzie ucząc się języka chińskiego, wykładał w miejscowym kolegium jezuickim. Później był misjonarzem na wyspie Hajnan oraz – po 1647, w Tonkinie, skąd w 1649 roku trafił na dwór cesarza. W Chinach Boym przebywał z przerwami do 1659 roku, kiedy zmarł w prowincji Kuangsi.

W czasie swoich podróży Michał Boym gromadził różnorodną dokumentację. Wprawdzie pozostawił bogatą spuściznę dotyczącą wielu dyscyplin, jednak jego największym dziełem stał się rękopiśmienny atlas Chin. Opracowany w (około) 1655 roku, składał się z osiemnastu map oraz był ilustrowany rysunkami pokazującymi chińską przyrodę oraz sceny z życia Chińczyków.

Sporządzone przez Michała Boyma mapy były o tyle znaczącym osiągnięciem, że wówczas w Europie wiedza dotycząca Chin pochodziła głównie z barwnych opowieści Marco Polo. Ponadto dobrze poznana była tylko linia brzegowa, zaś wnętrze kontynentu było nie zbadane. Michał Boym opracowując atlas korzystał z „urzędowych” map chińskich oraz z własnej, świetnej jak na owe czasy znajomości kraju. Z dużą szczegółowością przedstawił obszar Chin, zwłaszcza sieć hydrograficzną oraz ukształtowanie powierzchni. Stosunkowo precyzyjnie oddał również położenie miast. Oczywiście mapy nie uchroniły się od błędów, np. niedokładnie przedstawione zostały Wyspy Japońskie oraz Półwysep Koreański. Trzeba jednak dodać, że Boym Koreę przedstawił jako półwysep, a nie, jak do owego czasu sądzono wyspę.

Atlas Boyma przyczynił się znacząco do uporządkowania ówczesnej wiedzy geograficznej o Dalekim Wschodzie, uzmysłowił współczesnym położenie oraz wielkość Państwa Środka.  Boym nie zdążył wydać go drukiem przed śmiercią.

Uzupełnienie powyższego artykułu zostało przesłane redakcji przez Pana Jerzego Czajewskiego ze Szczecina:
W 1670 roku w kartograficznej oficynie Sansona we Francji wydano mapę Chin Bomya. Nieco później Cesarz mandżurski Kangsi zlecił grupie jezuitów zdjęcie topograficzne imperium Tsingów, przydzielając im mandżurskie oddziały ochronne i geometrów chińskich. Jezuici w ciągu 10 lat (1708-1718) skartografowali olbrzymie tereny imperium mandżurskiego, wyznaczając dokładne położenie geograficzne (długość i szerokość) ponad 600 miejscowości, korzystali również z miejscowych chińskich map i opisów. Wydany przez d'Anvilla w 1737 roku wielki atlas imperium mandżurskiego (w skład którego wchodziły i Chiny) dorównywał, a nawet przewyższał dokładnością ówczesne zdjęcia topograficzne europejskie, nie mówiąc już o braku takich dla ziem Rzeczypospolitej. Mapa Boyma mogła miec już wtedy wyłącznie historyczne znaczenie.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem