Wota Sobieskich. Obicia z daru króla Jana III Sobieskiego z klasztoru karmelitanek bosych w Krakowie (zaginione lub niezidentyfikowane)
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Wota Sobieskich. Obicia z daru króla Jana III Sobieskiego z klasztoru karmelitanek bosych w Krakowie (zaginione lub niezidentyfikowane) Jerzy Żmudziński

Obicia, aksamitne lub z brokatu aksamitnego (?), zostały wykonane prawdopodobnie w 2. połowie XVII wieku w Europie Zachodniej.

Wzmianki w inwentarzu klasztoru krakowskiego z 1930 roku (oparte na starszej tradycji), będące wiarygodną podstawą do stwierdzenia obecności tkaniny obiciowej z daru króla Jana III Sobieskiego w klasztorze warszawskim, a po 1819 roku krakowskim, nie pozwalają na rekonstrukcję wyglądu tkaniny (zob. niżej).

Na podstawie tradycji kultywowanej przez karmelitanki bose, utrwalonej na piśmie w 1930 roku, trzeba przyjąć, że znany z innych źródeł apartament królewski w klasztorze warszawskim (zob. makata (I) i (II) z klasztoru karmelitanek bosych w Krakowie) miał ściany pokryte luksusową tkaniną obiciową z daru króla Jana III Sobieskiego. Po kasacie konwentu w Warszawie w 1819 roku tkanina ta została przewieziona do Krakowa, gdzie uszyto z niej co najmniej ornaty wymienione w inwentarzu z 1930 roku. Pierwszy z nich opisany jest jako „ornat z ciężkiej materii srebrnej przerabianej w kwiaty kolorowe na tle niebieskim. Słup z lamy złotej i kolorowej. Cały jednolity. Używany na uroczystość: 1) Niepokalanego Poczęcia 2) Wniebowzięcia i w jakiej przypadkowej uroczystości. [innym pismem lub tym samym, ale dopisane później] Zrobiony z materii Kr[óla] Sobieskiego”. Z kolei drugi ornat opisany jest następująco: „Ornat z ciężkiej materii zabytkowej przeszłości naszej fundatorki [poprawione na: naszych Fundatorek]. Boki i drobiazgi z opon komnatowych Kr[óla] Jana Sobieskiego, słup z białej srebrnej lamy w drobniutkie kwiatki niebieskie z sukni ślubnej naszej fundatorki Ewy z Leszczyńskich kance[erzowej] Szembekowej. [z boku dopisane:] Używany na oktawę Bożego Ciała” (Archiwum Klasztoru Sióstr Karmelitanek Bosych na Wesołej w Krakowie, bez sygn.: Inwentarz Klasztorny Sióstr Karmelitanek bosych Konwentu Krakowskiego Ś[więtej] M[atki] N[aszej] Teresy od Jezusa i Ś[więtego] O[jca] N[aszego] Jana od Krzyża na Wesołej rok. 1930, s. nlb., dział Aparaty. Ornaty koloru białego, poz. 11, 20). Fakt, że w drugim ornacie obok tkaniny królewskiej użyto tkaniny należącej do fundatorki krakowskiego konwentu, Ewy z Leszczyńskich Szembekowej (por. o. Benignus Józef Wanat, Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory Karmelitów i Karmelitanek Bosych 1605–1975, Kraków 1979, s. 669 i n.), świadczy o tym, że parament wykonano dopiero po 1819 roku w Krakowie.

Wiadomości o tkaninach obiciowych z daru króla Jana III Sobieskiego nie były dotąd publikowane – jako pierwsza zwróciła na nie uwagę Joanna Daranowska-Łukaszewska (informacja ustna).

Tkaniny obiciowe, o których tu mowa, przeznaczone były chyba w pierwszym rzędzie do dekoracji pokoi mieszkalnych rodziny królewskiej (stąd określenie „opony komnatowe”), choć w klasztorach takie zestawy obić o pierwotnie świeckim przeznaczeniu używane były też do dekoracji wnętrza kościoła. Mimo że nie znamy wyglądu tkanin obiciowych z apartamentu królewskiego w klasztorze karmelitanek warszawskich, można się w nich domyślać wyrobów zachodnioeuropejskich z 2. połowy XVII wieku. Być może były to aksamity lub brokaty aksamitne. Dwa ornaty, które obecnie znajdują się w klasztorze krakowskim, identyfikowane przez siostry z zapisem w inwentarzu z 1930 roku, wykonane są z tkaniny z XVIII wieku. Jest też zresztą możliwe, że tkaniny obiciowe w apartamencie królewskim pochodziły dopiero z daru jego dzieci (wiadomo przecież, że Konstanty Sobieski w 1719 roku ofiarował obicia do sanktuarium jasnogórskiego, zob. zespół tkanin obiciowych z klasztoru paulinów na Jasnej Górze).

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem