Wota Sobieskich. Portret królewicza Konstantego Władysława Sobieskiego (1680–1726) (?) z klasztoru paulinów na Jasnej Górze
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Wota Sobieskich. Portret królewicza Konstantego Władysława Sobieskiego (1680–1726) (?) z klasztoru paulinów na Jasnej Górze Jerzy Żmudziński
Portret królewicza Konstantego Władysława Sobieskiego

Obraz w owalnym polu przedstawia młodego mężczyznę ukazanego w popiersiu, który w 3/4 jest zwrócony w prawą heraldycznie stronę. Jego twarz jest lekko owalna, o młodzieńczych rysach, a wokół głowy znajduje się średniej długości peruka z ciemnych włosów. Młodzieniec lewą ręką trzyma się pod bok (dłoń jest niewidoczna), a prawą wyciągniętą ma w przód, jakby (w niewidocznym) geście trzymania regimentu (?). Portretowany nosi lśniącą, stalowoszarą zbroję, przepasany jest błękitną wstęgą, a wokół szyi ma zawiniętą białą chustkę. Tło przedstawienia jest jednolite, zielonkawe. Obraz został oprawiony w nowszą drewnianą, profilowaną i złoconą ramę.

Jeśli tradycyjna identyfikacja osoby portretowanego jest słuszna, portret mógł być darem samego królewicza, który w początkach XVIII wieku utrzymywał kontakty z klasztorem i przesyłał tu cenne dary (1708 – ołtarzyk, zob. ołtarzyk z klasztoru paulinów na Jasnej Górze, 1719 – obicia ścienne – zob. zespół tkanin obiciowych z klasztoru paulinów na Jasnej Górze). Obraz należy do serii portretów zdobiących wnętrze skarbca (na temat tego zespołu i braku związku omawianego wizerunku z portretem brata Konstantego – Jakuba Ludwika Sobieskiego – zob. Portret królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego (1667–1737) z klasztoru paulinów na Jasnej Górze).

Obraz został opublikowany został przez Zofię Rozanow i Ewę Smulikowską jako „młodzieńczy” i datowany na około 1696 rok (według autorek „z zatartym podpisem i datą” – czego nie udało się potwierdzić w czasie badań obrazu).

Identyfikacja osoby portretowanej nie może być w tym przypadku uznana za bezspornie rozstrzygniętą. Tradycyjnie przyjęte na Jasnej Górze określenie wizerunku jako portretu królewicza Konstantego jest uzasadnione jego kontaktami z klasztorem i faktem obecności w tym samym zbiorze portretu jego starszego brata – Jakuba. Rysy twarzy nieznacznie przypominają wygląd Konstantego, choć na ogół jest on przedstawiany jako szczuplejszy. W literaturze podniesiono kwestię problematyczności rozróżnienia wizerunków dwóch młodszych braci Sobieskich: Aleksandra Benedykta i Konstantego Władysława (zob. Jerzy T. Petrus, Nad „Portretami Sobieskich” w związku z katalogiem wilanowskiej wystawy, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. XLVI, 1984, Nr 2–3, s. 307–308), co dodatkowo komplikuje sprawę; Aleksander nie utrzymywał jednak specjalnych kontaktów z Jasną Górą. Jeśli miałby to być portret Konstantego, to przedstawienie go z błękitną wstęgą sugeruje datowanie na okres po 1700 roku, gdyż obaj młodsi synowie Jana III Sobieskiego zostali odznaczeni Orderem Ducha Świętego (z którym związane było używanie takiej wstęgi) w Rzymie w 1700 roku. Obecność zbroi należy tłumaczyć udziałem królewicza w bitwie pod Podhajcami w 1698 roku. Także młodzieńcze rysy twarzy portretowanego – o ile jest to Konstanty Sobieski – wskazują na pierwsze lata XVIII wieku jako na okres powstania obrazu. Układ rąk portretowanego sugeruje, że może to być replika fragmentu większego (np. całopostaciowego?) wizerunku przedstawiającego go z regimentem (?).


Literatura:

Zofia Rozanow, Ewa Smulikowska, Spuścizna artystyczna Jasnej Góry jako wyraz protektoratu królewskiego i narodowego nad sanktuarium, w: Z dziejów sztuki Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, pod redakcją Ewy Chojeckiej, seria Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Nr 494, Katowice 1982, s. 177.

Zofia Rozanow, Ewa Smulikowska, Zabytki sztuki Jasnej Góry. Architektura. Rzeźba. Malarstwo, Katowice 2009, s. 61, il. 635 na s. 447.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem