Tablica wmurowana jest we wschodnią ścianę pomieszczenia na parterze skrzydła północnego Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (od strony ul. św. Anny), poniżej nagrobka św. Jana Kantego. Ma kształt poziomo wydłużonej płyty nawiązującej kształtem do sylwetki sarkofagu, która została obwiedziona profilowaną listwą i ozdobiona wolutami z liści (znajdującymi się pośrodku dolnego boku i – znacznie bardziej okazałymi – wybiegającymi z narożników górnych). W polu tablicy wyryty został napis: „IOANNEX III REX | POST LIBERATAM OBSIDIONE VIENNAM ASSERTVM LEOPOLDO ROMANO IMPERAT[O]RI | INGENTI CLADE TVRCARV[M] STRIGO[N]IV[M] SETINV[M] ET COMPLVRA IN VNGARIA LOCA AMPLIFICAT | NOMINIS SVI POLON[I]AE[QVE] GENTIS GLORIA[M] MEMORANDIS EX TURCA VICTORYS | IN CLIT[VS] DEFENSI CHRISTIANI ORBIS TITVLO AVCTIOR IN REGNV[M] SVVM | PATRIM[QVE] REDVX HAS OTTOMANICAS MANVBIAS SVPREMI DOMINY SIGNA | DEO EXERCITVM DOMINO AD CINERES B[EATI] SERVI DEI IOANNIS CANTY CONSECRAT | MEMOR NVTRITAE FAVSTIS SVB PENETRALIBVS IN VNIVERSITATE | CRA[COVIENSI] ALTRICE STVDIORV[M] REGNI SVAE INDOLIS AETERNV[M] GRATI | ANIMI IN DEV SVPEROS ET HANC ALMA[M] REGNI SCHOLA[M] MONUMENTVM” (w swobodnym tłumaczeniu Karola Estreichera, przytoczonym z niewielkimi zmianami: „Jan III Król, po uwolnieniu oblężonego Wiednia, dając pomoc cesarzowi rzymskiemu Leopoldowi, zadawszy wielkie klęski Turkom pod Ostrzyhomiem, Setinem [Seczanami] i na innych miejscach na Węgrzech, rozszerzywszy sławę swego imienia i narodu polskiego zwycięstwami nad Portą, zyskawszy głośny tytuł obrońcy Chrześcijaństwa, wracając do królestwa swego i swej ojczyzny, te otomańskie zdobycze, znaki najwyższej władzy, Bogu panu wszelkich wojsk u prochów błogosławionego Sługi Bożego Jana Kantego, pomny fortunnego wiedzy pokarmu w Uniwersytecie Krakowskim, tej karmicielce uczących się królestwa, z głębi serca za zwycięstwo Boże i matce szkół polskich poświęca na wieczną rzeczy pamiątkę”).
Tablica została wykonana być może jako fundacja samego monarchy i umieszczona w pobliżu grobu św. Jana Kantego (1390–1473; podówczas jeszcze błogosławionego – beatyfikacja miała miejsce w 1680 roku, kanonizacja w 1767 roku) w akademickim kościele św. Anny w Krakowie. Jak sugeruje Karol Estreicher, przy jej sporządzeniu być może skorzystano z prefabrykatu przeznaczonego na nagrobek lub jego część. Związki Jana III Sobieskiego z Akademią Krakowską były bardzo silne i datowały się od czasów nauki w Kolegium Nowodworskiego i studiów na akademii w latach 1641–1646. Treść inskrypcji nawiązuje do wizyt króla w murach świątyni: 13 VIII 1683 roku, kiedy to monarcha modlił się u grobu świętego przed wyruszeniem pod Wiedeń, oraz 2 II 1684 roku, kiedy to król złożył wota u grobu świętego, o czym wyraźnie mowa jest w tekście inskrypcji (obie wizyty połączone były z odwiedzinami głównego gmachu Akademii – Collegium Maius). Napis ułożony został niewątpliwie przez jednego z profesorów akademii. Karol Estreicher sugeruje osobę Stanisława Józefa Bieżanowskiego (1628–1693), wybitnego panegirysty i historiografa Akademii Krakowskiej, autora pracy opisującej m.in. czasy panowania Jana III. Płyta została usunięta ze swojego pierwotnego miejsca przeznaczenia zapewne w 1686 roku, w związku ze zburzeniem gotyckiej świątyni i z budową nowego kościoła św. Anny, oraz przeniesiona do Collegium Maius, gdzie czasowo (do 1699 roku) przechowywano także relikwie św. Jana Kantego. W 1714 roku płyta i fragmenty dawnego nagrobka świętego zostały zestawione w jedną całość w Collegium Maius, w pomieszczeniu, które zgodnie z tradycją było w XV wieku celą św. Jana Kantego, profesora Akademii Krakowskiej, a które obecnie pełni funkcję kaplicy (raz w roku proboszcz kościoła św. Anny odprawia tam nabożeństwo).
Dzieje płyty zostały szczegółowo omówione przez Karola Estreichera w związku z opracowaniem dziejów Collegium Maius. Płytą zajmował się także Andrzej Włodarek w publikacji podsumowującej stan wiedzy na temat grobu św. Jana Kantego w kościele św. Anny.
Płyta – obok bardziej okazałej wawelskiej tablicy mówiącej o złożeniu przez króla w katedrze chorągwi zdobytej pod Wiedniem – jest jedynym tego rodzaju zabytkiem poświadczającym w tak trwałej formie ofiarowanie przez króla Jana III Sobieskiego darów wotywnych do kościoła. Choć dary te są w inskrypcji wymienione w sposób dość ogólny (jako znaki najwyższej władzy otomańskiej), można wzmiankowane w napisie przedmioty bez żadnej wątpliwości identyfikować z dwoma buńczukami tureckimi do dziś umieszonymi w bezpośrednim sąsiedztwie grobu św. Jana Kantego w kościele św. Anny (zob. buńczuk (I) i buńczuk (II) z kościoła par. i kol. św. Anny w Krakowie).
Literatura:
Eulalia Benoit, Żywot św. Jana Kantego w 500 rocznicę Jego urodzin, przełożył i uzupełnił ks. Julian Bukowski, Kraków 1890, s. 312, 347, 351–352, tabl. po s. 352 (w obrębie dopisków Bukowskiego).
Henryk Barycz, Lata szkolne Marka i Jana Sobieskich w Krakowie, seria Biblioteka Krakowska, 98, Kraków 1939, s. 83.
Karol Estreicher, Collegium Maius. Dzieje gmachu, seria Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 170, Prace z Historii Sztuki, 6, Kraków 1968, s. 176–181.
Jan III Sobieski w Uniwersytecie Jagiellońskim. Wystawa w trzechsetną rocznicę wiktorii wiedeńskiej, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego i Biblioteka Jagiellońska, Collegium Maius, 2 II–28 II 1983, opracowanie katalogu Elżbieta Burda, Anna Piskorz, Kraków 1983, poz. kat. 101 na s. 32, il. na tabl. po s. 28.
Henryk Barycz, Rzecz o studiach w Krakowie dwóch generacji Sobieskich, seria Biblioteka Krakowska, Nr 124, Kraków-Wrocław 1984, przypis 41 na s. 211–212.
Michał Rożek, Peregrinatio religiosa, „Folia Historica Cracoviensia”, vol. 4–5, 1997–1998, Księga pamiątkowa dla uczczenia Ks. Prof. Bolesława Przybyszewskiego w 90. rocznicę urodzin, s. 226.
Andrzej Włodarek, Grób i nagrobek św. Jana Kantego w przestrzeni gotyckiego kościoła św. Anny, w: Studia z dziejów kościoła św. Anny w Krakowie, red. ks. Zdzisław Kliś, Tomasz Węcławowicz, Kraków 2009, s. 108–109, il. 2 na s. 114.
Michał Wardzyński, XVII-wieczny ołtarz relikwiarzowy św. Stanisława Biskupa i Męczennika w kościele Paulinów na Skałce w Krakowie, „Studia Claromontana”, T. 29, 2011, s. 503, il. 9 w obrębie wkładki na końcu tomu.
Jerzy Żmudziński, Wota i pamiątki po Janie III Sobieskim oraz jego rodzinie w kościołach polskich – problem badawczy, w: Primus Inter Pares. Pierwszy wśród równych czyli opowieść o królu Janie III, [katalog wystawy], Muzeum Pałac w Wilanowie, 24 kwietnia–30 września 2013, Warszawa 2013, il. na s. 181.
Piękno darowane. Dzieła ofiarowane Uniwersytetowi Jagiellońskiemu w zbiorach Collegium Maius. Katalog wystawy zorganizowanej w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w dniach 7 maja–6 sierpnia 2014 roku z okazji jubileuszu 650-lecia uczelni, pod redakcją Jolanty Pollesch i Macieja Zdanka, Kraków 2014, poz. kat. nlb. na s. 124 (notę opr. Jolanta Pollesch).
