Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Ziemniak nie z tego świata | kartoflisko w wilanowskim ogrodzie pożytkowym

Ziemniak, kartofel, pyra, grula, perka, dawniej jabłko ziemne, a nawet tartufflo z włoskiego – to nic innego jak dostojnie brzmiące solanum tuberusum, podstawa pożywienia w naszej kuchni, szczególnie w odsłonach regionalnych. W XVII w. roślina ta była jeszcze ciekawostką botaniczną, pieczołowicie odzwierciedloną przez samego Basiliusa Beslera w formie ilustracji botanicznej ok. 1616 r.! Z oporami wchodziła do menu europejskich konsumentów. W 1771 r. francuskie Ministerstwo Zdrowia po przeprowadzeniu oficjalnych badań uznało, że ziemniak stanowi pożywienie zdrowe i wartościowe. I tu jego kariera nabiera rozpędu. Zanim doczekał się własnych potraw, to już w XVIII-wiecznych staropolskich przepisach kulinarnych występował w recepturach na makaron z ziemniaków, kaszę z kartofli, a nawet na sposób robienia sera z kartoflów. W połowie XIX wieku we Francji wymyślono frytki w formie półkolistej, a niedługo potem w USA wynaleziono chipsy.

Anegdota głosi, jakoby król Jan III przysłał worek sadzeniaków spod Wiednia, które hodowano w Wilanowie dla urody kwiatów, no bo jeszcze nie dla chrupkości placków ziemniaczanych. Nawiązując do tej historii, od kilku już lat na poletku przy ogrodzie pożytkowym za Komisarią urządzamy kartoflisko. Dzięki uprzejmości Banku Genów IHAR w Boninie co roku możemy uprawiać odmiany historyczne, a dzięki współpracy z Europlantem Polska mamy ciekawy wybór kreacji współczesnych.

W tym roku dzięki pomocy pracowników naszego muzeum w ramach ogrodowego wolontariatu zasadziliśmy łącznie 15 odmian. Na wrzesień przewidujemy wspólne wykopki. Na naszych grządkach w tym roku pojawiły się m.in. dwie odmiany z II poł. XIX wieku:

Odmiana ziemniaka Early Rose – wyhodowana w 1861 r. w Stanach Zjednoczonych przez hodowcę Alberta Breziego. Jest to odmiana średnio wczesna, jadalna, nadaje się do przygotowywania licznych potraw.
Odmiana ziemniaka Marius – pochodząca z 1893 r. Wyhodował ją polski hodowca Henryk Dołkowski. Jest wczesną odmianą jadalną, ze średnią zawartością skrobi, o typie kulinarnym ogólnoużytkowym, mączystym, który nadaje się zarówno do gotowania, jak i smażenia.

Placówka badawcza w Boninie została powołana w 1966 r. do prowadzenia badań poświęconych wyłącznie ziemniakowi. Posiada jedyny w Polsce i jeden z największych w Europie Bank Genów Ziemniaka in vitro. W banku utrzymywanych jest około 1600 zdrowych genotypów ziemniaka pochodzących z całego świata, które stanowią bazę odmianową dla hodowców i innych instytutów naukowych oraz uczelni wyższych.

Z kolei Europlant Polska to innowacyjna, działająca na skalę międzynarodową firma handlowa w sektorze ziemniaków sadzeniaków. Jako koncern zajmuje się komercjalizacją sadzeniaków odmian powiązanych z nimi hodowli. Jego historia sięga 1890 r., obecnie działa w ponad 70 krajach na całym świecie.

Wśród ośmiu odmian przekazanych z Europlantu na szczególną uwagę zasługują Bellarosa i Vineta, które w 2015 r. w Eurazjatyckim Dniu Ziemniaka na Białorusi uznane zostały za najpiękniejsze wizualnie odmiany ziemniaków.

W roku ubiegłym zbiory ziemniaczane zostały wykorzystane podczas warsztatów kulinarnych prowadzonych w Villi Intracie. W tym roku rozszerzyliśmy uprawy, chcemy zatem powtórzyć to wydarzenie oraz stworzyć naszym wolontariuszom możliwości domowych potyczek kulinarnych z kartoflem w roli głównej!

Partnerzy:

Logo IHAR Logo Europlant Logo MKDNiS