Zmagania z Moskwą za panowania ostatnich Jagiellonów
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zmagania z Moskwą za panowania ostatnich Jagiellonów Michał Kopczyński
44_smierc zygmunta i.jpg

Objęcie w 1506 r. tronu polskiego i litewskiego przez Zygmunta I (zwanego później Starym) czasowo zahamowało ekspansję moskiewską kosztem ziem litewskich. Dzięki umiejętnie przeprowadzonej kampanii udało się zmusić Moskwę do zawarcia pokoju i poskromić bunt pod wodzą kniazia Michała Glińskiego. Już jednak w 1514 r. Moskwa zdobyła Smoleńsk i zagroziła państwu polsko-litewskiemu sojuszem z Habsburgami, rywalami Jagiellonów w Czechach i na Węgrzech, oraz z Zakonem Krzyżackim. Stawienie czoła temu niebezpieczeństwu wymagało poświęcenia interesów dynastycznych (traktat wiedeński z 1515 r. oddawał Habsburgom Czechy i Węgry w przypadku wygaśnięcia tamtejszych Jagiellonów, co nastąpiło w 1526 r.) i rozprawy z Zakonem (wojna 1519-1521). Nie udało się jednak odtworzyć stanu posiadania Litwy na wschodzie z pierwszej połowy XV w. Przyczyniły się do tego pustki w skarbie zarówno litewskim, jak i polskim, uniemożliwiające opłacenie najemnych wojsk.

W 1544 r. stary król przekazał część swych wielkoksiążęcych uprawnień synowi, Zygmuntowi Augustowi, koronowanemu już w 1530 r. na króla Polski. Przebywający na Litwie następca tronu zakochał się w Barbarze Radziwiłłównie, siostrze Mikołaja „Rudego” i Mikołaja „Czarnego” Radziwiłłów, wdowie po niedawno zmarłym oligarsze Olbrachcie Gasztołdzie. Ślub, zawarty wbrew woli królowej Bony i Zygmunta Starego, wywołał w Polsce oburzenie, bowiem zapowiadał, że młody władca zamierza opierać się na możnowładcach i nie będzie chciał współpracować ze szlachecką opozycją skupioną w ruchu egzekucyjnym. Na Litwie związek ten umocnił pozycję Radziwiłłów.

Sytuację radykalnie zmienił wybuch wojny z Moskwą o Inflanty. Choć w 1561 r. ostatni wielki mistrz Zakonu Kawalerów Mieczowych, Gothard Kettler, złożył hołd Zygmuntowi Augustowi i oddał Inflanty, zachowując sobie jako lenno zsekularyzowane księstwo kurlandzkie, Litwa nie była w stanie samodzielnie utrzymać zdobyczy. Dla uzyskania uchwał podatkowych potrzebnych do obrony Inflant, król podjął rokowania ze szlachtą zarówno litewską, jak i polską. Ta zaś domagała się w zamian zacieśnienia związku polsko-litewskiego.

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem